Altijd een bedelaar van het Woord

Ds. M. C. Tanis stond bijna 30 jaar in de christelijke gereformeerde kerk van Sliedrecht. Ruim 45 jaar is hij predikant. Voor Sliedrecht diende hij de gemeenten van Urk, Middelharnis en Barendrecht. Vandaag is ds. Tanis jarig. Hij is zeventig geworden en hoopt vanmiddag zijn laatste preek te houden voor zijn emeritaat, dat maandag ingaat.

Op een bijzettafeltje in hun nieuwe huis in Werkendam –op loopafstand van de kerk en met zicht op de Sleeuwijkse dijk– ligt een viertal plakboeken: een afscheidscadeau met persoonlijke wensen van Sliedrechters, jong en oud. Bloemen sieren het huis. Blijvende afscheidsgeschenken van de verenigingen en gemeenteleden werden met ontroering ontvangen, aldus het echtpaar.

Geestelijke herkenning
Het is ontspannen praten met de predikant die driemaal synodepreses was en zowel zijn kerken als de breedte van de gereformeerde gezindte diende in onder andere schoolbesturen en de zending. Hij zat de synoden van Rotterdam, Groningen en Zierikzee voor. Maar echt op zijn praatstoel raakt hij als het gaat over de herkenning die er is tussen mensen die de Heere vrezen. Ds. Tanis zegt wel kerkelijk te denken, maar niet kerkistisch te zijn. Hij maakt er geen geheim van geestelijk mede gevormd te zijn op de gezelschappen en zich vandaag als een vis in de vijver van de zogenaamde Haamstede-conferentie te voelen. „Juist ook daar voel ik geestelijke verbondenheid over kerkmuren heen.”

Hij krijgt ook meer tijd om de krant te lezen. Spontaan haakt hij in op het interview met ds. R. van Kooten, afgelopen maandag: oude preken kunnen verbrand worden. „Ik herkende het. Een oude preek kun je niet zomaar weer houden. Je zult opnieuw moeten studeren om steeds fris te preken. ”Het tekent de predikant. Hijzelf zegt er weinig over, maar zijn echtgenote wijst erop dat haar man nog veel op zijn studeerkamer te vinden is. Hij voegt dan toe: „Hoe ouder je wordt, bij het graven in de Schriften kom je steeds nieuwe schatten tegen.”

Van hervormden huize
Niet iedereen weet dat ds. Tanis hervormd geboren, gedoopt en opgevoed is. Zijn ouders kwamen uit Ouddorp, maar zijn wieg stond in 1929 in Rotterdam-Delfshaven. „Rond ons huis, in een straal van een paar honderd meter, woonden alle voormannen van hervormden en gereformeerden huize. We kenden hen. De predikanten van toen waren, inclusief de zwinglianen, herkenbaar aan hun kleding. De kerken zaten, in ieder geval 's morgens, overal stampvol en alle kerkgangers, ook de rooms-katholieken, kleedden zich op hun zondags. Met vader heb ik wel eens 7 kwartier gestaan omdat alle plaatsen bezet waren. ”Op catechisatie zat hij krap 2 jaar bij ds. H. Bout.

De betrokkenheid op de Nederlandse Hervormde Kerk is bij de man die zegt zich van Godswege geleid en geroepen te weten naar de Christelijke Gereformeerde Kerken, beslist niet verdwenen. Integendeel: „Zeer ingrijpend ervaar ik de ontwikkelingen rond Samen op Weg. Ik leef, ook biddend, mee. En of ik nu kijk naar de Hervormde Kerk, de Christelijke Gereformeerde Kerken of de Gereformeerde Gemeenten, het grootste wonder is dat de Heere niet zozeer mij, maar vooral Zijn Kerk heeft willen bewaren. En dat in een land waarin de goddeloosheid toeslaat.”

Ds. Tanis gaat liever niet specifiek in op de situatie in zijn kerken. Hij heeft wel zorgen, gelet op de huidige situatie, en ziet in geen enkele samenspreking heil, „daar in elk kerkverband verdeeldheid merkbaar is. Laten we ons bezinnen op en werken aan interne eenheid. Want wanneer die ontbreekt, zal elke samenspreking vroeg of laat leiden tot nieuwe scheuringen. ”Tegelijk wijst hij op de noodzakelijke geestelijke herkenning, waarbij de ander gewaardeerd wordt en waarbij verbondenheid opkomt uit Schrift en belijdenis.

Bevestigd
Op zijn zeventiende jaar rijpte de innerlijke overtuiging door de Heere geroepen te zijn in Zijn dienst. „Ik heb het voor mezelf eens op papier gezet hoe bijvoorbeeld ds. W. F. Laman een middel geweest is. Als enige in ons gezin werd ik christelijk gereformeerd. Ik had toen nauwelijks kerkelijk besef, dat speelde dus niet mee. Ik mocht het de Heere biddend voorleggen en vroeg of mijn ouders het ook goedvonden. Pas later gingen mijn ouders over, zonder dat ik daarop aandrong. Ik mag zeggen dat mijn roeping steeds bevestigd is. Maar ik wil er nadrukkelijk bijzeggen: Ik werd overgeschreven, maar schreef de Hervormde Kerk beslist niet af. De waardering voor deze kerk en voor veel van haar predikanten is tot op vandaag gebleven.”

Als vijftien-, zestienjarige bezocht hij de gezelschappen. Aan het goede daarvan bewaart hij bijzondere herinneringen: „Ik hoor het nog, dat men zei niet over dominees of kerken te praten, maar alleen over de vruchten van de prediking. Dat was verrijkend. Tegelijk denk ik aan de geestelijke banden die er later vielen tussen predikanten uit andere kerken. ”Ds. Tanis noemt vervolgens een hele rij: A. Vergunst, L. Rijksen, W. L. Tukker, J. van Sliedregt, J. R. Cuperus, P. Zandt, Joh. van der Poel, H. Wiltink en vele anderen: „Verbondenheid was er met hen, ondanks accentverschillen.”

Terugziend op zijn ambtelijke loopbaan, merkt hij op dat het een wonder is dat God naar zondige mensen omziet: „Maar wat een wonder dat Hij zich niet alleen met je inlaat, maar dat de Heere je bovendien wilde gebruiken in Zijn wijngaard. Mij past niets anders dan te zeggen en te belijden: God alleen de eer.”

Cantate
Bij het afscheid van de gemeenteleden werden hem vanuit de breedte zegenwensen toegezongen, met aan het eind een afscheidscantate. Glimlachend reageert hij als zijn echtgenote de liturgie van die bijeenkomst er bij opslaat: „Ze wisten goed welke psalmen bij mij vooropstaan. Ik heb het afgelopen zondag nog benadrukt: Mijn God, U zal ik eeuwig loven, omdat Gij het hebt gedaan. ”

De bijna-emeritus stopt even, heft heel karakteristiek een vinger omhoog als hij zijn gesprekspartner ernstig en indringend aankijkt : „Ja, en dit mocht ik uit genade ook van harte meezingen: 'k Verwacht Uw trouwe hulp van boven. Uw waarheid zal bestaan.”