Prinselijk huwelijk zorgt
voor kerkelijke deining

Het pijnpunt rond de kerkdienst ligt in de deelname van drie hervormde leden van het Koninklijk Huis aan de rooms-katholieke eucharistieviering. Tijdens de plechtigheid, zaterdag in de Grote Kerk te Apeldoorn, ontvingen prinses Juliana, prins Bernard en prinses Margriet de hostie, het offerbrood dat volgens rooms-katholieke leer onder de zegenende handen van de priester verandert in het lichaam van Christus. Koningin Beatrix en prins Claus gingen niet ter communie. Pater G. Oostvogel nodigde iedereen uit om in vrijheid van geweten ter communie te gaan. Ds. N. M. A. ter Linden assisteerde de progressieve pastor uit Bilthoven tijdens de viering door de kelk met wijn vast te houden.

Wezensverandering
De grootste moeite die dr. ir. J. van der Graaf heeft met de huwelijksdienst van prins Maurits en Marilène is dat het in wezen een puur rooms-katholieke kerkdienst was. „De protestantse elementen waren randverschijnselen. Toen de beker werd gezegend, voor rooms-katholieken het hoogtepunt omdat in hun ogen de wezensverandering dan plaatsheeft, mocht ds. Ter Linden niet meedoen”.

De algemeen secretaris van de Gereformeerde Bond vindt dat de leiding van de Nederlandse Hervormde Kerk (NHK) de Amsterdamse predikant ds. N. M. A. ter Linden op het matje moet roepen. De predikant heeft zaterdag namelijk de hervormde kerkorde aan zijn laars gelapt door samen met Oostvogel in het openbaar eucharistie te vieren. Dit soort dingen krijg je „als er geen kennis meer is en het wordt gestimuleerd door het optreden van progressieve theologen. De NHK erkent formeel wel de mogelijkheid van interkerkelijke diensten, maar niet van intercommunie”, legt hij uit.

Voor de algemeen secretaris is het ook uiterst pijnlijk dat leden van het Koninklijk Huis zo ter communie zijn gegaan. Als deze huwelijksdienst een voorproefje moet zijn voor een eventueel huwelijk tussen prins Willem-Alexander en de rooms-katholieke Emily Bremers is er sprake van een slechte vooroefening, stelt Van der Graaf. „In de kerk hebben de leden van het Koninklijk Huis geen millimeter voor op welk gewoon gemeentelid dan ook”.

Te voorzien
„Het was te voorzien dat deze oecumenische dienst tot complicaties zou leiden”, zegt ds. J. W. Verweij, voorzitter van het deputaatschap bij de hoge overheid van de Gereformeerde Gemeenten. „Enkele weken geleden hebben we als deputaatschap onze gelukwensen naar het bruidspaar gestuurd, met de vraag of ze zich wilden bezinnen op de eis van Gods Woord ten aanzien van de godsdienstige keuze in hun huwelijk. Ons grote bezwaar is dat het bruidspaar niet de keuze heeft gemaakt om voor de eis van Gods Woord te buigen.

Dat het met ons koningshuis al zover gekomen is, heeft velen geschokt. Daarbij denk ik ook aan de keuze van de predikant, ds. Ter Linden, die de Bijbel niet als Gods onfeilbaar Woord beschouwt. Nu een aantal koninklijke gasten aan de communie heeft deelgenomen, ben ik bang dat het vertrouwen in ons Koninklijk Huis binnen ons volksdeel nog verder geschaad is”. De stelling dat er zaterdag geen sprake was van een kerkdienst omdat er alleen genodigden aanwezig waren, onderschrijft ds. Verweij niet. „Het blijft een eredienst onder verantwoordelijkheid van het ambtelijke gezag van de kerk”.

Prof. dr. W. H. Velema, voorzitter van het deputaatschap voor contact met de overheid van de Christelijke Gereformeerde Kerken, maar sprekend op persoonlijke titel, onderschrijft die mening. „Het was bedoeld als een dienst. Je kunt het moeilijk een privé-aangelegenheid noemen”. De emeritus hoogleraar uit Apeldoorn wil zijn mening voorzichtig formuleren, „want ik ken niet alle interne overwegingen. Het houdt me echter sterk bezig dat de wensen van het bruidspaar voor de voorgangers beslissend zijn geweest. Een bruidspaar kan wel dingen aandragen, maar een kerk heeft haar eigen regels en die moet je nakomen. Men had de zaak tijdig moeten regelen. Kwalijk is ook dat het machtswoord van de kardinaal beslissend is geweest en dat de Hervormde Kerk daarvoor gebogen heeft. Het heeft me gesmart dat het avondmaal is teruggezet ten gunste van de eucharistie en ook dat het in een protestants kerkgebouw plaatshad”.

Ontslag
Het behoudende Contact Rooms-Katholieken (CRK) drong gisteren in een reactie bij kardinaal Simonis aan op het ontslag van Oostvogel. Volgens voorzitter dr. N. Stienstra was er geen enkele noodzaak voor de eucharistieviering, die plaatshad op uitdrukkelijk verzoek van het prinselijke paar. Protestanten moesten nu, in een hervormd kerkgebouw, kiezen tussen het niet volledig meedoen aan de plechtigheid en het overtreden van de rk-regels. Protestanten mogen volgens de officiële rk-leer namelijk niet deelnemen aan de eucharistieviering.

Kardinaal Simonis wil pas later deze week op de omstreden huwelijksinzegening van het prinselijk paar reageren. Eerst gaat hij de gebeurtenissen „zorgvuldig evalueren” met de secretaris-generaal van de NHK, dr. B. Plaisier. Dan komt ook het optreden van ds. Ter Linden ter sprake. Dr. Plaisier vindt dat een oecumenische viering van de maaltijd des Heeren wellicht „in bepaalde gevallen” mogelijk moet zijn.

Volgens J. Wits, woordvoerder van kardinaal Simonis, is koningin Beatrix medeschuldig aan de commotie rond de huwelijksbevestiging. „Zo perfectionistisch als de Koningin in haar hofhouding bekendstaat, zo slordig is zij kennelijk in zaken van het geloof. Fatsoenlijk communiceren met de officiële kerkinstituten was er niet bij”. Volgens Wits had het Koninklijk Huis de officiële kerkelijke instanties om advies moeten vragen.