De toekomst van het
theologisch onderwijs
in Nederland

Het wetenschappelijk theologisch onderwijs in Nederland is niet bepaald overzichtelijk.

Behalve drie rooms-katholieke faculteiten en twee theologische universiteiten die zichzelf (grotendeels) bedruipen (de christelijk-gereformeerde in Apeldoorn en de gereformeerd vrijgemaakte in Kampen) zijn er maar liefst zes theologieopleidingen van protestantse signatuur.

Bij vier openbare universiteiten (Leiden, Groningen, Utrecht, Amsterdam) heeft de Nederlandse Hervormde Kerk een eigen opleiding ondergebracht, terwijl studenten ook aan de Vrije Universiteit in Amsterdam of in Kampen (gereformeerd synodaal) terecht kunnen voor hun theologiestudie. Om de situatie nog ingewikkelder te maken zijn aan de openbare universiteiten ook de seminaries van de remonstranten (Leiden) en van de Lutheranen en de doopsgezinden (Amsterdam) ondergebracht.

Minister Ritzen van onderwijs vindt deze situatie „niet doelmatig”. Aangezien het aantal theologiestudenten gestaag daalt, moeten „vraag en aanbod” beter op elkaar worden afgestemd. De theologische faculteiten moeten dus saneren. Ze mogen zelf een plan indienen hoe ze dat willen gaan doen, anders gebruikt hij zijn (vermeende) bevoegdheid om zelf in te grijpen.

Oud-hoogleraar R. van den Broek (Utrecht) mag proberen alle betrokken instellingen op één lijn te krijgen. Maandag waren zij in Utrecht voor het eerst bijeen. Daar werd duidelijk dat Van den Broek zijn rol ziet als die van een informateur, die de minister een inventarisatie van de meningen en een schets van mogelijke scenario's zal aanbieden.

Het is niet voor het eerst dat de roep om een hervorming van het theologisch onderwijs klinkt. Prof. dr. H. A. Oberman presenteerde in 1989 een rapport. Aan diens aanbevelingen gaven alleen de rooms-katholieke faculteiten gehoor: zij brachten hun aantal terug van vijf naar drie en worden nu ontzien. Van den Broek bracht eind vorig jaar een nieuw rapport uit. Hij concludeerde daarin dat „de huidige situatie onhoudbaar” is. Hij stelde voor het aantal faculteiten van zes naar drie terug te brengen. Ritzen zelf heeft dat aantal overigens nergens bepleit.

De hervormde synode wil de kerkelijke opleiding in Leiden in ieder geval handhaven, sprak zij vorig jaar uit. Amsterdam (UvA) en de VU zouden samen één opleiding voor de Samen-op-Wegkerken moeten bieden. De UvA en de VU zitten inmiddels aan tafel. De verwachting is dat beide gesprekspartners binnenkort hun plannen naar buiten zullen brengen.