De kloof tussen Willow en Redeemer

„Willow Creek heeft”, aldus de theoloog, de diensten voor eigen leden doordeweeks, terwijl er 's zondags forumachtige bijeenkomsten zijn met zang, drama en thematische toespraken, speciaal gericht op mensen van buitenaf. De diensten van Redeemer daarentegen zijn zowel op christenen als op niet-christenen gericht. Ze kennen een diepgravende preek, waarbij de exegese een grote rol speelt. Daarbij wordt de hele Bijbel bepreekt en ontbreken zelfs moeilijke teksten over bijvoorbeeld de verbondswraak niet. De diensten stralen een bijzondere ernst uit, Gods heiligheid komt er aan de orde, men beoogt Zijn eer.”

„Dit is de kern van het verschil: Redeemer ziet dat rechtvaardiging en heiliging onlosmakelijk bij elkaar horen als gaven van God, gefundeerd in het werk van Christus. Willow Creek haalt deze twee uit elkaar en spreekt daarom over „gelovig worden” en over „discipel worden.””

Wierda studeerde af als econometrist en promoveerde als statisticus, maar ging daarna theologie studeren. Over twee weken studeert hij in Apeldoorn af en zal hij beroepbaar gesteld worden binnen de Christelijke Gereformeerde Kerken. Zijn hoofdvak is gemeenteopbouw. Bij de studie wordt hij begeleid door prof. dr. M. te Velde uit Kampen. De in Groningen woonachtige student wilde antwoord hebben op de vraag hoe gemeenteopbouw tegelijk naar binnen en naar buiten gericht kan zijn. „Bewaren en vermeerderen moeten volgens mij altijd samen op gaan. In veel gemeenten is gemeenteopbouw vooral naar binnen gericht. Maar de Bijbel leert dat ook de uitstraling naar buiten er moet zijn.”

Verschil
Wierda schreef twee scripties. Zijn afstudeerscriptie heet: ”Gezonden met perspectief. Naar een theologisch kader voor gemeentestichting vanuit een missionair motief in Nederland”. Deze scriptie is in zekere zin een uitwerking van de Nederlandse situatie van de scriptie die hij vorig jaar schreef: ”Naar binnen en naar buiten. Een beschrijving en analyse van de Redeemer Presbyterian Church in New York City”. In veel hoofdstukken van de laatste scriptie komt de lezer ook het fenomeen van de Willow Creek-gemeente van ds. Bill Hybels tegen. Maandag begint in Arnhem een Willow Creek-congres.

Wat op het eerste gezicht een beperkt vergelijkend onderzoek tussen beide kerken lijkt, blijkt in wezen een wereld van verschil op te leveren in theologie, in de visie op gemeenteopbouw, in de manier van gemeentezijn, in het verloop van een kerkdienst, in de inhoud van de preek, in het kerklidmaatschap. Uiteindelijk breekt dr. Wierda een lans voor Redeemer in New York. „Die zie ik als voluit gereformeerd.”

Stedelijk onderzoek
De Redeemer Presbyterian Church hoort bij de Presbyterian Church of America (PCA). Redeemer ontstond eind jaren tachtig door gemeentestichting op initiatief van de zendingsorganisaties in de PCA. Daaraan ging uitgebreid onderzoek naar de inwoners van New York vooraf. „In wezen was dat niets anders dan wat een zendeling in Afrika doet: aan wie moet ik het Evangelie uitdragen, wat geloven die mensen, hoe denken ze, wat zijn hun gewoonten.” Vervolgens werd een gemeente gesticht. „Net zoals dat in de zending gebeurt.”

Het bleek mogelijk de bewoners van New York op te delen in drie hoofdgroepen: de hoogopgeleide en rijke jonge professionals, de armen en een scala aan immigranten. Redeemer koos ervoor te gaan werken onder de professionals in Noord-Manhattan. Redeemer telt nu zo'n 900 leden. Over drie diensten verspreid bezoeken 's zondags ongeveer 3000 mensen de kerkdiensten. De kerk ondersteunt met haar diaconale werk onder anderen de armen in Harlem.

Onderscheiden
Ds. Tim Keller van Redeemer gaf zijn professoraat aan het Westminster Theological Seminary in Philadelphia op om zendingspredikant-gemeentestichter in New York te worden. „Keller preekte vanaf het begin vanuit het uitgangspunt dat er zowel christenen als geïnteresseerde niet-christenen in de kerk zaten, zeer ontdekkend en christocentrisch. Hij legt er de vinger bij dat moralisme en relativisme twee grote dieven zijn van Christus en Zijn Evangelie. De kerk is direct hard gegroeid en heeft op haar beurt alweer enkele nieuwe gemeenten gesticht.”

„We leren in Apeldoorn dat we onderscheidenlijk moeten preken”, zegt de theologiestudent. „Nou, zulke preken hoor je in New York! Iedere dienst is op christenen en niet-christenen gericht. En niet alleen in de diensten, in heel het functioneren van de gemeente is men naar binnen én naar buiten gericht. Ik zie in deze methode van gemeenteopbouw een voluit kerkelijk en gereformeerd karakter oplichten.”

Naast de overeenkomst ziet dr. Wierda op tal van punten ook verschillen. „Redeemer is zendingswerk vanuit een bestaande kerk, terwijl Willow Creek een onafhankelijk initiatief is. New York onderschrijft de Westminster Confessie, terwijl Chicago zelf een belijdenis opstelde. Redeemer bedient het sacrament van de doop alleen aan mensen die nog ongedoopt zijn, dus aan nieuwe christenen en aan kinderen van gelovige ouders. Wie lidmaat van Redeemer wil worden door belijdenis te doen, om daarna eventueel gedoopt te worden, of door over te komen uit een andere kerk, moet eerst een vrij intensieve catechese volgen, met aansluitend een persoonlijk gesprek.”

In Willow Creek worden geen kinderen gedoopt, wel veel volwassenen. Men verklaart daarbij dat een gedoopte deel uitmaakt van het lichaam van Christus. Slechts een deel van de gedoopten wordt ook lid van de kerk. Daarvoor moet onder andere een verklaring van toewijding getekend worden, die na enkele jaren vernieuwd moet worden. Theologische doordenking van een verbondsvisie ontbreekt in Chicago.

Visie en missie
„Wat visie en missie betreft heeft Redeemer, in de lijn van Augustinus en Calvijn, oog voor heel de mens en heel de samenleving. Zij wil niet alleen de mens in New York met God bekendmaken, maar ook het sociale leven van het christelijk gedachtegoed doordringen. Noem het maar theocratisch denken. Willow Creek wil van mensen toegewijde volgelingen van Jezus Christus maken, maar heeft veel minder oog voor de samenleving.”