Na Sorbonne nu tweede 'post' ter wereld
Leerstoel hermetische
filosofie aan UvA van startAMSTERDAM – Magie, astrologie, alchemie en andere vormen van alternatieve religiositeit verdienen een volwaardige wetenschappelijke bestudering. Dr. W. Hanegraaff, Nederlands eerste hoogleraar geschiedenis van de hermetische filosofie en verwante stromingen, breekt bij de aanvaarding van zijn ambt een lans voor academische erkenning van zijn „buitenissig vakgebied.”Hanegraaffs leerstoel aan de Universiteit van Amsterdam is, na die aan de Sorbonne in Parijs, de tweede ter wereld. Hij bestudeert de ontwikkeling van de hermetische filosofie in het Westen sinds de 15e eeuw. Toen werden de zogeheten hermetische geschriften uit de tweede en derde eeuw, toegeschreven aan de legendarische auteur Hermes Trismegistus, uit het Grieks in het Latijn vertaald. Die leggen de nadruk op de innerlijke kennis die de vereniging van de mens met God kan bewerkstelligen. Het hedendaagse New Age-denken is een verre uitloper van dat gedachtegoed. Dr. Hanegraaff betoogde dat de hermetische filosofie en verwante stromingen geen tegencultuur vormen tegenover het kerkelijk christendom en het rationalisme van de Verlichting. Ze vertegenwoordigen, volgens de hoogleraar, „onderbelichte aspecten binnen de christelijke en postchristelijke samenlevingen zelf.” Zo putte de moderne psychologie in haar begintijd deels uit hermetische bron, aldus dr. Hanegraaff. De hermetische filosofie heeft Jung, vader van de dieptepsychologie, volgens hem sterk beïnvloed. De renaissancefilosofen die de hermetische geschriften herontdekten, waren tegelijkertijd christen. Veel intellectuelen uit die tijd lieten zich volgens Hanegraaff leiden door een „hermetische magie”, gebaseerd op een zogeheten correspondentiedenken. Ze geloofden bijvoorbeeld dat de hemellichamen van invloed waren op het leven op aarde en dat zonnebloemen op magische wijze de kracht van de zon konden aantrekken, omdat ze op de zon lijken. Moderne occultisme
Hun geloof in de correspondentieleer berustte niet op domheid of gebrek aan kennis, betoogde dr. Hanegraaff. „Het berustte heel eenvoudig op hun religieuze grondovertuiging dat de wereld door God was geschapen en geordend als een zinvol geheel.” Het moderne occultisme heeft die leer bij gebrek aan geloof in God gewijzigd in de gedachte dat achter de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid een wereld ligt die door de psyche wordt geregeerd. De kosten van Hanegraaffs leerstoel (1 miljoen gulden per jaar) worden gedragen door een stichting. De financier daarvan is Rosalie Basten, een particulier die zelf graag hermetische filosofie had willen studeren. De stichting heeft samen met de UvA en de Bibliotheca Philosophica Hermetica van zakenman J. Ritman de Stichting Hermetische Studies Amsterdam in het leven geroepen. Die gaat tentoonstellingen, manifestaties en congressen organiseren. | |
