Beheersing en twinkelende pretoogjes

Met zijn oor bijna tegen de beeldbuis gedrukt –„Waarom doet dat geluid het nu zo slecht?”– probeert De Hoop Scheffer een eerste indruk te krijgen van de resultaten. Gelukkig compenseren de heldere grafieken het gebrek aan geluid. Wat? Het CDA 24 procent van de stemmen? De leider van de christen-democraten zucht van verlichting maar lijkt het nog maar amper te geloven. Terwijl de pretlichtjes in zijn ogen twinkelen, geeft hij een beheerste en voorzichtige reactie. „Als dit de trend is, is dat natuurlijk bemoedigend. Laat ik het zo zeggen: dit kriebelt positief. We maken geen vreselijke salto's; we doen ons best”.

Mengeling
Deze mengeling van voorzichtigheid en opgetogenheid stempelt ook de rest van de avond het CDA-sfeertje. „Dit is het begin van het herstel van vertrouwen”, zegt de eerste man van het CDA. De eer voor de overwinning legt hij bijna grotendeels bij lokale afdelingen van zijn partij. „Het zijn de mensen aan de basis die het allemaal gedaan hebben. Wij zijn een partij die geweldig sterk geworteld is in de regio. Dat blijkt nu weer duidelijk. Dit geeft een schitterende uitgangspositie voor de kamerverkiezingen in mei”.

Volgens De Hoop Scheffer is het succes niet in de eerste plaats te danken aan het charisma van de landelijke lijsttrekker. „Nee, het charisma van alle plaatselijke CDA'ers heeft het vandaag gedaan. Maar deze dag heeft vooral aangetoond dat het verkiezingen waren die niet over 'poppetjes' gingen maar over de inhoud. Voor andere dingen is het onze CDA-boodschap geweest, die is aangeslagen. We zijn dicht bij onze eigen uitgangspunten gebleven”.

Herkenning
Ook kamerlid Van Ardenne is ervan overtuigd dat het CDA-program bij de kiezers herkenning vindt. „We hebben een uitstekend verhaal. In het land merk je dat de kiezers dat ook vinden. Ik voer al zestien jaar campagne en dan krijg je wel een idee van wat er onder de burgers leeft. Ik kan met overtuiging zeggen dat de sfeer in het land héél anders was dan vier jaar geleden”.

„Als je in 1994 op straat CDA-folders uitdeelde”, zegt de landbouwspecialiste van de Tweede-Kamerfractie, „was het: Nee, loopt u maar door, en dat waren dan nog de meest nette uitdrukkingen. Dit jaar stond men weer helemaal open voor onze boodschap. Gisteren was ik in Brabant. Als je daar het enthousiasme zag! Boeren die de vorige keer het CDA de rug toekeerden, laten nu de VVD rechts liggen”. Alsof zij de woorden van het CDA-kamerlid wil onderstrepen, noemt de tv-presentatrice juist op dat moment de uitslagen van enkele agrarische gemeenten op. Flinke winst voor het CDA.

Van Ardenne steekt enthousiast haar duim omhoog en vervolgt: „Dit alles wil niet zeggen dat ik de gunstige uitslag van deze verkiezingen aan zag komen. Het is een grote verrassing. Want naast die positieve stemming in het land, stonden natuurlijk wel die tamelijk ongunstige peilingen”.

Verstoren
Via het beeldscherm probeert VVD-leider Bolkestein het CDA-feestje enigszins te verstoren. Zeker, hij wil niet nalaten zijn „CDA-vrinden” hartelijk te feliciteren, maar „gemeenteraadsverkiezingen zijn natuurlijk niet te vergelijken met kamerverkiezingen, al was het alleen maar vanwege de verschillende opkomstpercentages”. Verder wijst de liberaal erop dat het CDA in vergelijking met de vorige kamerverkiezingen dan wel vooruitgegaan is, maar in vergelijking met de vorige gemeenteraadsverkiezingen iets is teruggelopen.

Partijvoorzitter Helgers, bedachtzaam aan een sigaartje trekkend, laat zich door de woorden van Bolkestein niet intimideren. „Dat verhaal over dat lage opkomstpercentage dat voor het CDA voordelig zou zijn, berust op een groot misverstand. Door slecht weer blijven in de grote steden inderdaad veel linkse kiezers thuis. Maar in het zuiden blijven vanwege diezelfde regenbuien veel katholieke CDA-stemmers thuis. Dat is dus lood om oud ijzer”.

Overal vandaan
Helgers is ervan overtuigd dat de sterke regionale worteling van zijn partij voor een belangrijk deel de uitslag verklaart. „Neem nu de PvdA. Veertien kandidaten van hun landelijke kieslijst zijn afkomstig uit Amsterdam. Bij de VVD komen er twaalf uit Den Haag. Wij halen onze kandidaten overal vandaan”.

Ook meent de partijvoorzitter dat de programmatische koerswending van zijn partij in de richting van een warmer en socialer beleid bij de kiezers goed is aangeslagen. Een Woerdenaar, christen-democraat uit de vroegere CHU-bloedgroep, kijkt daar een slagje anders tegenaan. Natuurlijk vindt hij de uitslag „mooi”, maar die is volgens hem eerder ondanks dan dankzij het nieuwe program en de vernieuwde kandidatenlijst voor de Tweede Kamer totstandgekomen. „Het trio Helgers, Lodders en De Hoop Scheffer heeft wat dit betreft veel verknoeid. Wat ik in het CDA zo mis, is het duidelijke christelijke geluid. 't Hoeft soms maar een mespuntje kruiden te zijn dat het voedsel smakelijk maakt, maar zelfs dat ontbreekt”. De Woerdenaar zal zijn partij echter niet verlaten „want je hebt eigenlijk geen alternatief”.

„Rennen en vliegen”
Belangrijke vraag blijft in hoeverre deze verkiezingsuitslag als een betrouwbare peiling voor de komende kamerverkiezingen gezien mag worden. De Hoop Scheffer: „Ik heb er hoop op dat dit zich doorvertaalt. De uitslag geeft hoe dan ook bemoediging, want dezelfde mensen die zich nu zo ontzettend voor het CDA hebben ingezet, gaan straks ook weer rennen en vliegen voor de partij. We rekenen ons niet rijk, we zullen heel hard ons best moeten doen, maar onze verwachtingen zijn positief”. Helgers sluit direct bij zijn lijsttrekker aan. Volgens hem is het flirten met zijn partij al begonnen. „Er is nu geen enkele grote partij meer die om het CDA heen kan”, aldus de partijvoorzitter.