Wiegel: Goed dat kabinet rit uitzit

Vanaf 2001 wordt
referendum mogelijk

Informateur Tjeenk Willink kon gisteren op zijn persconferentie melden dat de belangrijkste hobbel op weg naar het herstel van paars II was genomen. De drie fractievoorzitters Melkert (PvdA), Dijkstal (VVD) en De Graaf (D66) hebben gistermorgen onder leiding van de informateur de laatste puntjes op de referendum-i gezet.

Het raadgevende referendum dat per 2001 wordt ingevoerd, is in strikte zin niet bindend, maar De Graaf had al eerder gezegd zich niet te kunnen voorstellen dat een „volksvertegenwoordiging de wil van het volk naast zich neerlegt, ook al is die uitspraak formeel niet bindend.” Veertigduizend kiezers moeten het inleidend verzoek tot het aanvragen van een volksraadpleging ondersteunen. Na erkenning van het initiatief moeten 600.000 kiezers de formele aanvraag ondertekenen.

Een wet of voorstel is pas verworpen als de meerderheid van de mensen die naar de referendumstembus gaan, tegen stemmen. Die meerderheid moet ten minste 30 procent van alle kiesgerechtigden in ons land bevatten. Aangezien ons land op dit moment circa 11,5 miljoen kiesgerechtigden telt, moeten dus ten minste 3,5 miljoen kiezers tegen een wet of voorstel stemmen.

Andere punten
De drie fractievoorzitters praten morgen onder leiding van Tjeenk Willink verder over enkele andere punten op het gebied van staatsrechtelijke vernieuwing. Maar de informateur zei ervan uit te gaan dat zij zich daarbij zullen „beperken.” Volgens hem wordt het regeerakkoord van paars II niet opengebroken.

Het uiteindelijk akkoord zal na morgen of vrijdag aan premier Kok worden voorgelegd. Die is dan in Keulen voor een Europese top. Daarom zal de instemming van de premier pas begin volgende week te verwachten zijn. De Raad van State zal nog vóór het begin 2000 adviseren over de wetstechnische kanten van het raadgevende en dus tijdelijke referendum. „Het moet duidelijk zijn welke waarde je eraan hecht”, zo zei de informateur.

Premier Kok wilde gisteren niet reageren op het bereikte akkoord. Zijn enige commentaar was dat „het de goede kant lijkt op te gaan.”

VVD-senator Wiegel noemde het slagen van de lijmpoging van paars II een „politiek interessante aangelegenheid.” Hij heeft er ook „geen enkel bezwaar tegen” dat dit kabinet verdergaat. „Op zichzelf is het heel goed als een kabinet de rit uitzit.” Dit kabinet doet, volgens de VVD-senator, ook goede dingen, zoals het belastingplan van minister Zalm en staatssecretaris Vermeend van Financiën aantonen.

Wiegel is niet principieel tegen een niet-bindend, raadgevend referendum. Maar hij wil eerst het wetsvoorstel „rustig” bekijken alvorens te zeggen of hij het ook zal steunen. In elk geval is een „raadgevend referendum geen aantasting van het stelsel van evenredige vertegenwoordiging,” aldus Wiegel.

Kinderhand
CDA-fractieleider De Hoop Scheffer vraagt zich inmiddels af „waar al dat gedoe voor nodig was.” Volgens hem is „de kinderhand” van D66 snel gevuld. Fractieleider Rosenmöller van GroenLinks vindt het „weinig geloofwaardig” van D66 dat het nu akkoord gaat met een –zij het tijdelijk– raadgevend referendum.

RPF-fractievoorzitter Van Dijke vindt dat D66 zich „ongeloofwaardig” maakt door eerst „grote woorden” te gebruiken en nu weer in het kabinet te stappen. Hij meent dat het landsbelang hiermee niet is gediend en dat de „geloofwaardigheid van deze coalitie” grote deuken heeft opgelopen. SGP-fractieleider Van der Vlies typeert het compromis als „een stukje zoethout” voor D66. Hij vraagt zich af waarvoor dit alles in politiek opzicht nodig was. D66 heeft in de ogen van de SGP'er haar hand „overspeeld.” Hij vindt het principieel betreurenswaardig dat paars wordt voortgezet.

De GPV'er Schutte vindt het onjuist dat een grondwetswijziging voor de tweede maal en nog wel ongewijzigd wordt ingediend. Dat kan pas als er sprake is van nieuwe feiten of omstandigheden. En dat is niet aan de orde, zo meent Schutte.

Als de lijmpoging volgende week definitief geslaagd blijkt, zal premier Kok bij de Koningin de ontslagaanvraag van de bewindslieden intrekken. Het kabinet gaat dan verder als het kabinet-Kok II, of als paars II.