D66: Herstel vertrouwensrelatie mogelijk

Lijmpoging paars II
vrijwel geslaagd

Er komt een raadplegend of consultatief referendum, dat erg veel lijkt op het 2 weken geleden in de Eerste Kamer afgewezen correctief referendum. Burgers kunnen het initiatief nemen tot het organiseren van zo'n referendum. Vandaag bespraken informateur en fractievoorzitters met elkaar hoeveel burgers er nodig zijn om het initiatief voor zo'n referendum te nemen en hoeveel handtekeningen er nodig zijn om de volksraadpleging ook echt te houden.

Het verschil tussen het raadplegend en het correctief referendum is dat het laatste in de Grondwet moest worden opgenomen, terwijl het eerste gewoon bij wet kan worden geregeld. Beide Kamers van de Staten-Generaal kunnen deze wet bij enkelvoudige meerderheid aannemen. In principe kan een referendum betrekking hebben op alle wetten die door de Tweede en de Eerste Kamer zijn aangenomen, behalve op planologische kernbeslissingen (pkb's), zoals bijvoorbeeld de aanleg van de Betuwelijn.

Volgens de drie fractievoorzitters kunnen pkb's buiten de werkingssfeer van het referendum worden gehouden, omdat voor deze beslissingen al uitgebreide inspraak- en beroepsprocedures bestaan. De uitslag van een raadplegend referendum is voor het kabinet niet bindend. Maar geen kabinet zal, zo menen de drie fractievoorzitters, het in zijn hoofd halen een duidelijke uitspraak van het volk over een wet achteloos naast zich neer te leggen.

Binnen handbereik
De drie fractievoorzitters erkenden gisteren na afloop van een dag vergaderen met de informateur dat een akkoord binnen handbereik is. Allen noemden de bijeenkomst van vanmorgen „cruciaal.” Ook van de kant van D66 is er optimisme over de lijmpoging. Volgens zegslieden binnen deze partij biedt het plan voor het raadgevend referendum genoeg compensatie voor het afgewezen correctief referendum.

Volgens D66'ers is de gebleken „politieke wil” van VVD voldoende voor herstel van de vertrouwensrelatie in de coalitie. Deze D66'ers waren ook content met de VVD-partijvergadering van afgelopen vrijdag en zaterdag in Rotterdam, waarin kritiek op Wiegel was te vernemen, terwijl tegelijk de bereidheid werd uitgesproken om met paars II door te gaan.

Toch meende vice-fractievoorzitter Bakker gisteravond tijdens een verkiezingsbijeenkomst van zijn partij in Zwolle het optimisme wat te moeten temperen. Hij is „niet pessimistisch, maar ook niet overdreven optimistisch.” Bakker hekelde de Nederlandse „kneuterigheid” op het gebied van staatkundige vernieuwingen. „Met Georgië zijn we het enige land in Europa zonder gekozen burgemeester. Een Europese club van gekozen burgemeesters komt straks hier kijken hoe het zit met die door het staatshoofd benoemde potentaten.”

„Aanpalend”
Informateur en fractievoorzitters zetten donderdag de besprekingen voort. De fractievoorzitters zijn vanaf vanmiddag en ook morgen in de Tweede Kamer aanwezig bij het debat met het kabinet over de conclusies uit het eindrapport van de Bijlmerenquête. Volgens plan zullen donderdag nog wat „aanpalende” onderwerpen op het gebied van staatkundige vernieuwing besproken worden.

Daaronder vallen onderwerpen als volksraadplegingen bij benoeming van burgemeesters, aanpassing van het kiesstelsel en verkiezing van de Eerste Kamer volgens het vóór 1983 geldende model. In dat model wordt elke 3 jaar de helft van de Senaat gekozen.

Volgens ingewijden in VVD-kringen zullen de aanpassingen van het kiesstelsel van marginale aard zijn. De VVD wil niets weten van het door D66 begeerde districtenstelsel. Ten slotte zullen de fractievoorzitters een tijdpad vaststellen waarlangs het kabinet met voorstellen voor staatkundige vernieuwing moet komen.