Een aorta-operatie zonder litteken

Dat blijkt uit onderzoek van vaatchirurg W. Wisselink, waarop hij vrijdag aan de Vrije Universiteit in Amsterdam is gepromoveerd.

Met iedere hartslag wordt onder hoge druk een hoeveelheid bloed via de grote lichaamsslagader, de aorta, naar organen en weefsels gepompt. Het is dan ook niet verwonderlijk dat bij ziekelijke veranderingen in de vaatwand, zoals bijvoorbeeld aderverkalking, zwakke plekken ontstaan, die leiden tot verwijding en uiteindelijk barsten van de aorta. Als zo'n verwijding, aneurysma genoemd, scheurt of barst, leidt dat in de meeste gevallen tot de dood.

Als een aneurysma op tijd wordt ontdekt –meestal gebeurt dat tijdens routineonderzoek of doordat een patiënt zich meldt met onverklaarbare buik- of rugklachten– is het zaak de aorta te herstellen voordat een scheur op kan treden. Bij een groot aneurysma is hiervoor een zware operatie noodzakelijk, die gepaard kan gaan met aanzienlijke risico's. De meest gevreesde complicatie is een verlamming van de onderste lichaamshelft ten gevolge van onderbreking van de bloedtoevoer naar het ruggenmerg. Met bepaalde medicijnen kan tijdens de operatie de kans op verlamming verlaagd worden. Ook is aangetoond dat selectief koelen van het ruggenmerg tijdens de operatie nog meer bescherming biedt tegen de gevreesde complicatie.

Alternatieve techniek
Bij de klassieke operatie van een aneurysma wordt het zieke gedeelte blootgelegd, vervolgens onder en boven de verwijding afgeklemd, en vervangen door een kunststof prothese. Vaatchirurg Wisselink, werkzaam in het Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit, heeft een alternatieve techniek toegepast.

Hij verschafte zich geen toegang meer tot de aorta via de gebruikelijke snee in de buik, maar bracht via een liesslagader een buisje (stent) in. De stent wordt in het verwijde deel van de aorta geplaatst en vervolgens boven en onder het verwijde gedeelte vastgehecht. De verzwakte vaatwand staat daardoor niet meer onder druk en het gevaar dat de vaatwand scheurt of barst is daardoor geweken.

Het grote voordeel van deze manier van opereren is volgens Wisselink dat de buik- of borstholte niet meer opengemaakt hoeft te worden en de bloedstroom in de aorta continu kan doorgaan. „Juist door het afklemmen van de aorta ontstaan de complicaties”, zegt Wisselink.

De techniek is inmiddels met succes toegepast bij laaggelegen verwijdingen van de aorta in het gedeelte onder de nierslagaders. Boven de nierslagaders bevinden zich zo veel zijtakken in de aorta, dat het inbrengen van een buisje daar nog niet mogelijk is.

Oplossing
Wisselink zon echter op een oplossing voor dit probleem. Hij heeft een stent-op-maat ontwikkeld, met zijtakken die precies passen in de zijslagaders van de aorta. Op deze zijtakken worden dan, een voor een, de belangrijkste zijslagaders van de aorta, de ruggenmergs- en ingewandsslagaders, vastgehecht. Op deze manier wordt het aneurysma uitgesloten van de bloedsomloop, terwijl de doorbloeding van essentiële organen gewaarborgd blijft.

Wisselink heeft de nieuwe techniek nog niet toegepast op patiënten, maar wel op dieren. En daar heeft hij succesvolle resultaten mee geboekt, die hij uitvoerig in zijn proefschrift beschrijft.

Wanneer volgt de eerste patiënt? „Dat is een toekomstdroom. Maar ik ben ervan overtuigd dat het niet lang meer zal duren. Aan de behaalde successen kunnen we niet voorbijgaan”, aldus Wisselink.