Digitale privé-docent
geeft medisch college

„Hoe maakt het menselijk lichaam onderscheid tussen het aroma van een taart die in de oven staat en de meer gevaarlijke geur van iets dat aanbrandt?” vraagt Dr. BodyWorks, „uw persoonlijke docent.” Met wijdse armgebaren vertelt ze vijftien videocolleges lang over de werking van het menselijk lichaam. Snel aantekeningen maken is niet nodig. Links onder in het computerscherm staat de volledige tekst van haar lessen. Snel rondtollende driedimensionale modellen van lichaamsdelen ondersteunen de informatie. Of leiden ze juist de aandacht af?

De 'colleges' zijn onderdeel van ”BodyWorks versie 6.0”, de jongste Nederlandstalige versie van de digitale medische encyclopedie van TLC Domus. De informatie op de cd-rom is op verschillende manieren toegankelijk. De meest systematische werkwijze is werken met de menubalk boven in het scherm, die keuze biedt tussen de verschillende orgaanstelsels. De bijbehorende afbeelding verschijnt op het scherm.

Als met de muis de onderdelen van een orgaanstelsel worden aangeklikt, spreekt een mannenstem de naam uit. Ook van Latijnse namen geeft hij de juiste uitspraak. Links onder in het scherm verschijnt een tekstblok met uitleg over het betreffende lichaamsdeel. De geboden informatie is helder en bevat veel koppelingen naar verwante onderwerpen. Moeilijke termen worden uitgelegd.

Het werken met de menubalk is overzichtelijker dan het vergaren van kennis via de roteerbare 3D-modellen, hoewel de geboden informatie dezelfde is. Met de laatste werkwijze verken je niet meer systematisch het hele lichaam, maar moet je –lastig– een keus maken uit een enorme lijst alfabetisch gerangschikte 3D-modellen.

De kwaliteit van de tekeningen varieert. Niet altijd is duidelijk waar het getoonde onderdeel zich in het lichaam bevindt. Het bovenaanzicht van de tong laat zich niet onmiddellijk als zodanig herkennen, een bijschrift bij het plaatje ontbreekt.

Roze huid
Het 3D-effect valt soms tegen. Wie bijvoorbeeld de fraaie tekeningen van de mondholte eens vanuit een andere hoek wil bekijken, komt bedrogen uit. De achterkant van het model is de buitenkant van het hoofd, bedekt met een onnatuurlijk roze huid.

Jammer dat Bodyworks ons nergens écht een kijkje naar binnen gunt. Het zou leuk zijn om vermomd als brokje eten aan den lijve te ervaren hoe de spijsvertering werkt. Juist zulke toepassingen lenen zich voor de zilveren schijf.

Onderwerpen staan alfabetisch gerangschikt in de index, ook biedt de cd-rom een zoekfunctie – de meest effectieve werkwijze bij een specifieke vraag. Handig is de mogelijkheid om op klank (fonetisch) te zoeken als je alleen maar weet hoe de naam van een ziekte of lichaamsonderdeel moet worden uitgesproken.

Niet handig
Bij Denda multimedia bv verscheen in de serie Glashelder ”De Mens 3D”. Het menselijk lichaam laat zich op deze cd-rom verkennen via bewegende tekeningen en tekst. Ook hier is de informatie gerangschikt per orgaanstelsel.

De scheiding tussen beeld en tekst werkt in de praktijk niet handig. Wie meer wil weten over rode bloedcellen, moet naar het onderdeel animaties voor een eenvoudige tekening en kan wetenswaardigheden vinden onder de ingang tekst. Dat is dubbel werk.

Daar komt bij dat hyperlinks ontbreken, wel staan in de tekst verwijzingen naar verwante tekstblokken. Sommige informatie bevat moeilijke woorden die niet, zoals op de cd-rom Bodyworks, worden uitgelegd. Behalve moeilijk is de geboden informatie in een enkel geval ook onjuist. Zo staan er fouten in de benamingen bij de tekening van lichaamscellen.

De 3D-tekeningen zijn in het algemeen fraaier dan de afbeeldingen van Bodyworks, maar niet interactief. Het is niet mogelijk om in de afbeeldingen door te klikken voor uitleg. De 3D-tekeningen tollen snel rond, waardoor het lastig is onderdelen te herkennen. De animaties zijn vrij kort, de gesproken uitleg wordt in een rap tempo gepresenteerd. Die snelheid is overigens instelbaar. De Mens 3D biedt de mogelijkheid de animaties tweemaal zo groot of klein te bekijken, maar bij tweemaal vergroten zie je maar een kwart van de animatie, terwijl het niet mogelijk is doelgericht in te zoomen.

Verder biedt De Mens 3D een zoekfunctie en een lexicon, een medisch woordenboek. De omschrijvingen zijn kort maar helder. Vanuit het lexicon kan met de gekozen term of verklaring worden gezocht in de tekst.

N.a.v. ”BodyWorks versie 6.0”; uitg. TLC Domus, Amsterdam; ƒ 99,-. ”De mens 3D”; uitg. Denda Multimedia, Oldenzaal; ƒ 59,95. Beide programma's draaien onder Windows 95 of hoger, 486dx-processor, 8 MB RAM.