Er zijn nog altijd te weinig EHBO'ers

Voor de EHBO-wereld, bestaande uit een leger vrijwilligers, is de maand september een feestmaand. Het Oranje Kruis viert op zaterdag 4 september zijn 90-jarig bestaan en voor de Nationale Bond voor EHBO (Eerste Hulp Bij Ongelukken) is het de vijftigste verjaardag.

„Een ongeluk zit in een klein hoekje. Er gaat geen dag voorbij of de media tonen verfrommelde auto's en ambulances met gillende sirenes. Bij het woord 'ongeluk' wordt er meteen aan bloed en ellende gedacht. Maar het grootste deel van de ongelukken gebeurt gewoon thuis, tijdens het werk of tijdens het spelen. Een verbrande vinger, een schaafplek, een verstuikte enkel; niets griezeligs of bloederigs. Iedereen kan helpen, als hij maar weet wat hij doen moet. Of iemand verslikt zich, of krijgt een hartaanval. Geen bloed te zien, maar als er niet snel hulp wordt geboden, kan het toch verkeerd aflopen.” Zo luidt de tekst van een van de folders die door een van de jarige clubs wordt verspreid.

Geldig diploma
Ruim 300.000 mensen in Nederland zijn in het bezit van het enige in 1938 ingestelde en in 1951 van staatswege erkende eenheidsdiploma EHBO. Zij hebben een cursus gevolgd en examen gedaan, volgen jaarlijks bijscholingslessen en houden zo hun diploma geldig en hun kennis en vaardigheden op peil. Ieder jaar reikt de bond bijna 50.000 nieuwe diploma's uit.

„Dat zijn er veel te weinig”, zegt een woordvoerder van de bond. „Slechts 1 op de 53 mensen in Nederland heeft een geldig EHBO-diploma. Dat is 1 op 24 huishoudens en 1 op 38 auto's. Dit betekent concreet dat je bij een ongeval mogelijk 24 keer moet aanbellen voordat je een EHBO'er treft en dat er op de weg 38 auto's passeren voordat er een EHBO'er stopt.”

De EHBO'ers zijn lid van een van de ruim 1500 vrijwilligersverenigingen in het land, waar 5500 beroepsopleiders klaarstaan om ze te kneden in de eerste hulp. Leidraad voor de opleiding is het zogenaamde Oranje Kruisboekje. Voor wie de daarin breed vervatte hulpverleningsregels beheerst ligt het eenheidsdiploma te wachten.

Eerste organisatie
De eerste organisatie op het gebied van de EHBO werd in 1877 in Londen opgericht door John Furley. Vijf jaar later bracht professor Von Esmarch de EHBO naar Duitsland. In ons land was men er aanvankelijk niet enthousiast over eerste hulp toe te vertrouwen aan leken. Toch werd in 1893 door dr. C. B. Tilanus jr. de eerste EHBO-vereniging opgericht. In 1905 promoveerde de Amsterdamse huisarts C. J. Mijnlieff op een dissertatie over Eerste Hulp Bij Ongelukken. Hij had drie jaar eerder in Oostenrijk kennisgenomen van de perfecte organisatie rond EHBO. Een van zijn conclusies was dat alleen door samenwerking van de reeds bestaande verenigingen in ons land verbetering zou zijn te bereiken in de kwaliteit van hulpverlening.

De watersnood in Zeeland, in 1906, en de schipbreuk in 1907 van de ”Berlin” leidden in 1909 tot oprichting van de overkoepelende organisatie ”Het Oranje Kruis” door prins Hendrik. In 1949 werd de grondslag gelegd voor de Nationale Bond voor EHBO, waarbij het 'katholieke' mensbeeld centraal stond, tot op de dag van vandaag nog altijd uitgebeeld door het Maltezer Kruis, het onderscheidingsteken van de ridders van de Soevereine Militaire Orde van Malta. Bij de bond zijn ruim 400 plaatselijke EHBO-verenigingen met 42.000 leden aangesloten.

Reanimatie
Door de jaren heen is binnen de EHBO steeds meer het besef doorgedrongen dat eerste hulp verlenen meer omvat dan alleen maar hulp bieden bij ongelukken. Het gaat eigenlijk om iedere acute levensbedreigende situatie. Dat kan ook een hartstilstand betreffen. Nog maar sinds vorig jaar maakt de reanimatie (hartmassage en mond-op-mondbeademing) integraal deel uit van de EHBO-lesstof. Daar is heel wat aan voorafgegaan. Terwijl eerste hulp toch van levensbelang is. Een ambulanceauto met deskundig personeel en de modernste apparatuur hoeft weinig meer uit te richten als er in een kritieke situatie geen eerste hulp is verleend.

De jarige bond tekent met een gezwollen volzin het nut van de EHBO'er: „De EHBO'er is die persoon die –door sociale bewogenheid en verantwoordelijkheidsbesef gedreven– als hobby verbandleggen heeft, en verder als reanimerende, levensreddende en pleisterplakkende vakidioot met eerstehulpmaterialen optreedt, zodat via systematische (rampen)hulpverlening een maatschappelijk belang gediend wordt, beantwoordend aan de wens en de eis van de medemens tot hulp op maat bij kleine en grote ongevallen, tot professionele diensten de zorg over kunnen nemen.”