Voedingssupplementen met isoflavonen uit soja of rode klaver

Met isoflavonen
door de overgang

Gynaecoloog dr. R. Barentsen, verbonden aan het Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit, zal in het najaar waarschijnlijk op zijn wenken worden bediend als in Washington een internationaal congres over isoflavonen wordt gehouden.

In de wetenschappelijke literatuur is momenteel al sprake van een zekere windstilte. Onderzoekers zouten hun resultaten op om ze op het congres te presenteren.

Al eerder verschenen belangwekkende onderzoeksresultaten in gerenommeerde medische en voedingstijdschriften zoals The British Medical Journal, The American Journal of Clinical Nutrition en het blad Maturitas, Journal of Climacteric and Postmenopause. Laatstgenoemd blad maakte onder meer melding van een onderzoek onder vrouwen met een gemiddelde leeftijd van 54 jaar. Zij kregen dagelijks zes eetlepels sojameel. Al na zes weken waren er positieve effecten. Er trad een daling op van 40 procent in de bekende overgangsklachten: opvliegers, zweten, hoofdpijn, slaapproblemen, depressies, vermoeidheid, irritatie en nervositeit, verhoogde aandrang tot urineren en verlies van seksuele interesse.

Gynaecoloog Barentsen is inmiddels vertrouwd met isoflavonen. Samen met zijn collega-vrouwenarts dr. P. van de Weijer, werkzaam in het Ziekenhuiscentrum Apeldoorn, schreef hij voor de firma Novogen een expertrapport over plantaardige hormonen. Zelf gaat hij ook onderzoek doen naar fyto-oestrogenen.

Belangstelling
De wetenschappelijke en publieke belangstelling voor sojaproducten en isoflavonen begint in Europa aan te zwellen. „In de VS is al langer sprake van een hype. De golf heeft nu ook Europa bereikt”, weet Liesbeth Neven, werkzaam bij de firma SoyLife, een onderdeel van veevoederbedrijf Schouten in Giessen. Soy Life is een van de grootste producenten van isoflavonen uit sojaconcentraat.

De meeste Nederlandse leveranciers van isoflavonenpreparaten betrekken hun product van SoyLife, behalve TopConsulting in Oud-Beijerland, dat een Amerikaanse toeleverancier heeft, en Special Health Products in 's-Gravenpolder, dat zaken doet in Israël.

Volgens Peter van Hogerhuis van TopConsulting gaan de ontwikkelingen snel.

„Onlangs stonden we op een beurs in Genève. We hebben daar een stoet vertegenwoordigers van diverse grote farmaceutische ondernemingen in onze stand gehad voor informatie en documentatie. Het is een kwestie van tijd en dan gaan ze ook de markt van de voedingssupplementen op, daar ben ik van overtuigd.”

Weerstand
De weerstand tegen het gebruik van synthetische hormonen tegen overgangsklachten en botontkalking groeit, met name door het verhoogde risico op borstkanker.

De Amerikaanse gynaecoloog Isaac Schiff zegt in het boek ”Estrogen, the natural way”, (ISBN 069745585X, uitg. Van Ditmar, boekenimport): „Met synthetische hormoonpreparaten zadel je vrouwen op met de mogelijkheid van een verhoogd risico op borstkanker op hun zestigste, om op hun zeventigste een hartaanval en op hun tachtigste een heupfractuur te voorkomen. Hoe kun je zo'n beslissing nemen?”

Uit de resultaten van een groot onderzoek onder 120.000 hormonen slikkende Amerikaanse vrouwen bleek dat synthetische hormoonpreparaten tegen overgangsklachten het risico op borstkanker met 30 procent verhogen. Een moderne versie van de pillen waaraan het hormoon progesteron was toegevoegd, verhoogde het risico zelfs tot 40 procent. Hoofdonderzoeker Graham Colditz verklaarde dan ook in the Journal of the American Medical Association: „Slik niet langdurig hormonen als je dit kunt vermijden.”

En het lijkt er sterk op dat synthetische hormonen inderdaad vermijdbaar zijn. Uit de resultaten van epidemiologisch onderzoek komt naar voren dat isoflavonen niet alleen helpen tegen overgangsklachten, maar dat ze bovendien bescherming lijken te bieden tegen borstkanker. Alternatieve kankerbehandelaars zoals dr. A. J. Houtsmuller en zijn collega-artsen voor niet-toxische tumortherapie trekken de kring nog breder, veelal op grond van de uitkomsten van epidemiologisch, laboratorium- en dieronderzoek. Zij behandelen niet alleen patiënten met hormoongerelateerde kankers (borst- en prostaatkanker) met onder meer isoflavonen, maar patiënten met vrijwel alle vormen van kanker.

„Isoflavonen zijn sterke antioxidanten. Daarom kun je ze inzetten bij alle radicaalgebonden ziekten”, zegt Ruud Nieuwenhuis, verbonden aan het Adviesbureau Orthomoleculaire voeding (AOV) en de Stichting Orthomoleculaire Educatie Den Haag. Nieuwenhuis legt uit: „Steeds meer onderzoek wijst uit dat bij tal van chronische aandoeningen vrije radicalen, dat zijn agressieve moleculen die weefsels beschadigen, een rol spelen. Dat geldt niet alleen voor kanker en hart- en vaatziekten (isoflavonen verlagen het cholesterolgehalte), maar voor meer aandoeningen.” Hij noemt een hele waslijst van ziekten, waaronder astma en andere allergieën van de luchtwegen, Alzheimer, de ziekte van Crohn, diabetes, seniele dementie, alle auto-immuunziekten (zoals artritis en multiple sclerose), de ziekte van Parkinson en staar.

Het uitgangspunt dat vrije radicalen bij diverse ziekten een rol spelen, wint steeds meer veld, zowel in alternatieve als reguliere kring, aldus arts-bioloog drs. E. Valstar uit Den Haag. De acceptatie verschilt volgens hem echter per aandoening.

Barentsen en Van de Weijer zijn de eerste Nederlandse gynaecologen die aan de gang zijn gegaan met fyto-oestrogenen bij overgangsklachten. Reguliere artsen die werken met isoflavonen bij de behandeling van botontkalking (osteoporose) zijn er (nog) niet.

Epidemie
Een groot aantal factoren heeft in Nederland en andere westerse landen geleid tot een ware epidemie van osteoporose, aldus voedingskundige Pim Dekker van Solgar Vitaminen.

De gangbare aanpak bij osteoporose is die van extra calcium, vitamine D –dat ervoor zorgt dat het lichaam de calcium opneemt– en zo nodig synthetische hormonen. Dekker heeft zijn twijfels bij dit beleid. Naast calcium is volgens hem ook magnesium nodig, een mineraal waarvan de gemiddelde Nederlander naar zijn opvatting te weinig binnenkrijgt. „Gemiddeld consumeren we 250 tot 300 milligram magnesium. De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH) in Nederland is 300 milligram. Dus lijkt er weinig aan de hand te zijn. Er zijn echter ook landen waar 400 milligram wordt aanbevolen.”

Ook is volgens Dekker een goede natuurlijke voeding van belang met gebruik van de juiste onverzadigde vetzuren uit vis, olijf-, raapzaad- en lijnzaadolie als bouwstoffen voor hormonen.

Verzadigde vetten dienen volgens Dekker zo veel mogelijk te worden vermeden. „Ze zorgen samen met calcium en magnesium voor een verzepingsproces in de darm waardoor deze broodnodige mineralen niet worden opgenomen en het lichaam langs natuurlijke weg verlaten.”

Verder wijst hij op de gigantische suiker- en alcoholconsumptie. De gemiddelde Nederlander eet per jaar 85 kilo suiker, al dan niet verborgen in tal van producten. Bij de verbranding van suikers zijn de vitaminen B1, B6 en magnesium nodig, waardoor ze niet beschikbaar zijn voor andere nuttige functies.

Een andere consumptietopper is koffie. Er zijn aanwijzingen dat cafeïne uit koffie en cola leidt tot een verhoogde uitscheiding van calcium door de nieren. Cola en andere frisdranken bevatten bovendien veel fosfor, dat de opname van calcium en magnesium bemoeilijkt. De gemiddelde fosforinname ligt op 1400 milligram terwijl slechts 800 milligram nodig is.

Hetzelfde geldt voor dierlijke producten zoals melk, vlees en vleeswaren. Ze hebben een hoog fosforgehalte en zijn zeer eiwitrijk. Eiwitten remmen echter de opname van mineralen. Uit dat oogpunt lijkt het advies om melk te drinken om het calciumniveau op te krikken niet erg zinvol.

Er zijn hiervoor ook wetenschappelijke aanwijzingen. Uit een studie van de Harvard Medical School onder 120.000 vrouwen bleek dat in een groep vrouwen die dagelijks twee glazen melk dronk 40 procent meer heupfracturen voorkwam dan in de groep die dat niet deed. Waarmee overigens geen oorzakelijk verband werd aangetoond, maar wel een opmerkelijke bevinding boven water kwam die verder onderzoek rechtvaardigt. Betere calciumbronnen dan melk zijn volgens Dekker boerenkool, peulvruchten, noten en zaden.

Ook keukenzout heeft een negatieve invloed op de calciumhuishouding. Het verhoogt de uitscheiding van calcium via de nieren.

Daarnaast zijn er diverse veelgebruikte medicijnen die botontkalking bevorderen, zoals alle corticosteroïden (onder andere prednison) en maagzuurremmers die de opname van mineralen verlagen.

Als maatregelen ter voorkoming van botontkalking geeft Dekker de volgende adviezen:

• Zorg voor voldoende beweging.

• Wees zeer matig met suiker en verzadigd vet (koekjes, cakes, slagroom enzovoorts).

• Matig de vleesconsumptie.

• Gebruik onverzadigde vetten uit raapzaad, olijfolie, lijnzaadolie.

• Wees matig met koffie. Drink geen koolzuurhoudende frisdranken.

• Vervang keukenzout door mineraalzout (zoals Jozo Vitaal - WvH).

• Gebruik zo nodig isoflavonen in een dosering van 50 tot 100 milligram per dag. Die hoeveelheid komt overeen met wat Aziatische volkeren via hun dagelijkse voeding uit soja binnenkrijgen. Wie al sojaproducten gebruikt, kan met minder toe. Vrouwen met botontkalking hebben niet alleen extra calcium nodig, maar ook extra magnesium. Daarnaast kunnen zij een goed samengesteld multivitaminepreparaat gebruiken voor de andere belangrijke vitaminen, mineralen en spoorelementen.