Benen strekken voorkomt muisarm

Ook al zijn de oorzaken van ”repetitive strain injury” (RSI, beter bekend als muisarm) nog niet goed bekend, toch is wel duidelijk welke factoren een rol spelen bij het ontstaan ervan. Daardoor is het mogelijk een aantal suggesties te geven om RSI te voorkomen.

RSI ontstaat bij mensen die lange tijd achter elkaar dezelfde bewegingen maken of dezelfde houding innemen. Dat kunnen beeldschermwerkers zijn, die rug en schouders stilhouden maar met pols en vingers bewegen, maar het kan ook iemand betreffen die achter een piano of een naaimachine zit, vis fileert of honderden telefoontjes per dag aanneemt.

Waaraan is RSI te herkennen? Meestal onderscheiden onderzoekers drie fases in het ziektebeeld. In de eerste, beginnende fase, heeft iemand last van tintelende, vermoeide, gevoelige of juist gevoelloze handen, polsen, armen, nek of schouders. De pijn ontstaat tijdens of na het werk, vooral na een langdurige belasting, en verdwijnt vaak met de normale nachtrust. In dit stadium is RSI meestal volledig te genezen.

Tijdens de volgende fase, de gevorderde, treedt de pijn ook op bij allerlei andere taken, bijvoorbeeld tijdens het autorijden, het opendraaien van een fles, het hanteren van de kaasschaaf of zelfs zonder inspanning. Soms is er sprake van krachtverlies. De klachten verdwijnen niet meer met de normale nachtrust. In dit stadium is RSI vaak nog terug te dringen, maar de behandeling is moeilijk en langdurig.

Tijdens het laatste stadium, de blijvende fase, verdwijnt de pijn niet meer en is werken vrijwel onmogelijk. Het oppakken van een kopje is al pijnlijk. De huidkleur kan veranderen en soms voelen de pijnlijke plekken koud aan of is er een sterk vermoeidheidsgevoel. Behandeling heeft nu nog maar weinig succes en kan jaren vergen.

Pauzeren
Veel klachten zijn te voorkomen –en te verhelpen– door de werkplek en de werkomstandigheden aan te passen. Het is moeilijk om algemene richtlijnen te geven, het is beter om een bedrijfsarts of fysiotherapeut een individueel advies te vragen. De rug recht, hoofd boven de heupen, het bekken licht voorover gekanteld en de lendenen gesteund door een in hoogte verstelbare rugleuning. De elleboog moet in een hoek van 90 graden met de rug steunen op een armleuning, en de schouder moet ontspannen hangen. Schuin achter het beeldscherm zitten of schuin op een stoel zitten is slecht; veel spieren in rug en nek zijn dan constant aangespannen omdat het zwaartepunt van het lichaam niet boven de heupen zit. Laat de hand rusten op en niet hangen boven de muis. Gebruik de muis met de hand waarmee geen klachten zijn. Er zijn veel toetscombinaties waardoor de muis grotendeels overbodig wordt.

Toch is de inrichting van de werkplek slechts een van de factoren. „De werkomstandigheden spelen ook een belangrijke rol”, zegt prof. dr. G. P. van Galen, hoogleraar psychologische functieleer aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. „Kun je zelf je tijd indelen, prioriteiten stellen aan je werk, zijn er voldoende pauzemogelijkheden, is er een gevoel van veiligheid, van greep op het werk? Pas zo nodig de organisatie van het werk aan. Wissel het werk af met ontspanningsoefeningen, laat de handen even wapperen. Dat bevordert de doorbloeding van de armen.”

Het algemene advies is het beeldschermwerk elk halfuur –maar zeker elk uur– te onderbreken met 5 tot 10 minuten pauze of andere werkzaamheden: even naar het toilet, de post wegbrengen of een andere klus waarvoor je even de benen moet strekken. Zet de printer in een andere ruimte, maak het gebruik van de lift onvriendelijk en zet de koffieautomaat op een andere verdieping. Sla geen lunchpauzes over. Wissel de werkzaamheden af.

Van Galen wijst op het vermoeden dat klachten het gevolg zijn van een verstoord dag-nachtritme. „Het leven van de mens is veel ingewikkelder geworden. Mensen zitten thuis ook achter de pc, voor hun werk of voor computerspelletjes. Het is niet ondenkbaar dat stress die tijdens het werk wordt opgelopen, niet voldoende wordt 'afgeleid' door gebrek aan hersteltijd. Een van de vroege klachten van RSI is een slechte nachtrust. Niet zozeer door de pijn, maar misschien door spanningen. Samen met enkele andere onderzoeksinstellingen willen we dat gaan onderzoeken.”

De behandeling van RSI bestaat meestal uit fysiotherapie, aangevuld met een aanpassing van de werkomstandigheden. „Maar ondanks alle behandelingen komt een fors deel van de patiënten er niet bovenop en raakt zelfs in de WAO. Daarom is vroege herkenning van de symptomen zo belangrijk.”

Meer informatie over RSI:
RSI-patiëntenvereniging, Amersfoort: 015-2122032,
Informatietelefoon ministerie van Sociale Zaken: 0800-9051.
Internet-site: www.tifaq.org