Hoge bloeddruk, zout en mineralen

Zoutbeperking en gewichtsvermindering vormen een effectieve niet-medicamenteuze basisbehandeling voor hoge bloeddruk. Vreemd genoeg is deze aanpak de laatste tijd in diskrediet geraakt en schrijven artsen hun patiënten liever medicijnen voor tegen hoge bloeddruk.

Deze algemeen verbreide onderwaardering van zoutbeperking vormde de reden van een onderzoek naar de werkzaamheid, toepasbaarheid en veiligheid van zoutbeperkende maatregelen. Een groep van 875 mannen en vrouwen tussen de 60 en 80 jaar nam deel aan het onderzoek. Zij waren vanwege hoge bloeddruk langdurig (gemiddeld twaalf jaar lang) behandeld met een bloeddrukverlagend medicament waarmee een bloeddruk van 145/85 mm Hg (kwikdruk) was bereikt. Van deze mensen had 60 procent een fors overgewicht en gebruikte iedereen relatief veel zout.

De personen die te zwaar waren, werden onderverdeeld in vier groepen. Eén groep kreeg een zoutbeperking en werd daarbij intensief begeleid. Een andere groep moest vermageren. Een derde groep moest zowel het zout beperken alsook vermageren en een vierde groep hoefde niets te doen. De personen met een normaal gewicht werden verdeeld in twee groepen: één met zoutbeperking en één zonder extra begeleiding.

Na drie maanden kon bij ruim 90 procent van de deelnemers (!) de behandeling met medicijnen tegen hoge bloeddruk worden gestaakt. Daarna werden observatie en intensieve begeleiding nog dertig maanden voortgezet. Gedurende die tijd bleek het mogelijk de bereikte gewichtsvermindering (gemiddeld 4 kilo) en/of zoutbeperking te handhaven.

Tot dertig maanden na het staken van de medicijnbehandeling tegen hoge bloeddruk werd nagegaan of er weer hoge bloeddruk optrad of dat zich complicaties voordeden aan hart of bloedvaten. Daarbij bleek dat de begeleide groepen het beter deden dan de niet-begeleide personen. Zo had na twaalf en na dertig maanden 55 procent respectievelijk 30 procent van de extra begeleide personen geen medicijnen tegen hoge bloeddruk nodig. Bij degenen die niet werden begeleid, was dat na twaalf en dertig maanden maar bij 32 procent respectievelijk 16 procent het geval. Het sterkste bloeddrukverlagende effect trad op in de groep die zowel het gewicht als de zoutinname verminderde.

Noch het staken van de medicijneninname tegen hoge bloeddruk noch de zoutbeperking en/of gewichtsvermindering leidde tot nadelige effecten.

De onderzoekers concluderen dan ook dat zoutbeperking en gewichtsvermindering toepasbaar, werkzaam en veilig zijn als niet-medicamenteuze behandeling van ouderen met hoge bloeddruk. Zij noemen het niet logisch deze maatregelen te onthouden aan ouderen van wie de hoge bloeddruk medicamenteuze behandeling behoeft. Gewichtsvermindering en zoutbeperking vormen tevens een sleutel voor de preventie van hoge bloeddruk en daarmee van (de sterfte aan) hart- en vaatziekten.

Uit een analyse van meer dan vijftig onderzoeken gepubliceerd in het blad Science blijkt verder dat een vetarm dieet, rijk aan mineralen zoals calcium en magnesium uit onder andere melkproducten, fruit en groenten, eveneens goed kan helpen bij het verlagen van hoge bloeddruk.

Wetenschappers constateerden dat zeker de helft van de mensen met een matig verhoogde bloeddruk (160/100 tot 179/109) baat hadden bij het genoemde eetpatroon.

(Bron: Geneesmiddelenbulletin, sept. '98/Science)