Medicijn tegen lekkage via vaatwand

Bloedvatwanden vormen de bedding waarbinnen het bloed door het lichaam stroomt. Via de vaatwanden heeft in twee richtingen transport plaats van tal van stoffen, zoals zuurstof, voedingsstoffen, hormonen en afvalstoffen. Ondanks deze actieve uitwisseling van stoffen zijn de vaatwanden onder normale omstandigheden in staat het bloed 'binnenboord' te houden. Er heeft geen ongewenste uittreding plaats van vocht en bloedbestanddelen.

Tegeltjes
De binnenwandbekleding van de bloedvaten ( het endotheel) is volgens Van Nieuw Amerongen de laag die daarbij een belangrijke rol speelt. „Het endotheel bestaat uit een laagje van uiterst dunne cellen die als een soort tegeltjes strak tegen elkaar aanliggen. Als daar problemen mee zijn, kunnen te veel vocht en eiwitten onze bloedbaan verlaten. Dit leidt tot oedeem of zwelling van het omringende weefsel.”

Dit verschijnsel treedt op bij bepaalde ziekten. Er is dan sprake van een verhoogde doorlaatbaarheid van het endotheel. Dat kan volgens de promovendus leiden tot de ophoping van vocht achter de longen of vocht in het hartzakje, twee aandoeningen met een levensbedreigend karakter.

Vaatwandlekkage kan ook optreden bij tal van ontstekingsprocessen en het speelt een rol bij vaatlijden ten gevolge van suikerziekte en bij de snelle groei van kwaadaardige tumoren.

„De vaten die een tumor van bloed voorzien, zijn minder goed van kwaliteit dan normale bloedvaten. De wand van deze bloedvaten is verhoogd doorlaatbaar. Dat leidt tot versnelling van de tumorgroei doordat het gezwel rijkelijk van voedingsstoffen wordt voorzien”, aldus Van Nieuw Amerongen. Tot op heden zijn er eigenlijk geen effectieve medicijnen die een langdurige verhoogde vaatwanddoorlaatbaarheid tegengaan.

De jonge doctor deed onder meer laboratoriumonderzoek met navelstrengaders en keek hoe een speciale kleurstof zich via de vaatwand verplaatst. Dat leverde gegevens op over de kwaliteit van de barrièrefunctie.

Uit verder onderzoek bleek vervolgens, dat verhoging van het calciumgehalte in de endotheelcellen kan leiden tot een tijdelijke verandering van de doorlaatbaarheid van de vaatwand. Dit proces kan verlengd worden door activering van een bepaald eiwit. Daarnaast is er volgens Van Nieuw Amerongen nog een derde groep eiwitten betrokken bij dit ingewikkelde proces. Wat de functie daarvan is, is nog grotendeels in nevelen gehuld.

Van Nieuw Amerongen, verbonden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam, doet daarnaar gedurende een jaar verder onderzoek aan het centrum voor hart- en vaatziekten van de Universiteit van Rochester in de Amerikaanse staat New York.

Medicijnen
Verschillende farmaceutische bedrijven zijn volgens Van Nieuw Amerongen bezig met het ontwikkelen van medicijnen tegen vaatlekkage. Daar valt moeilijk een vinger achter te krijgen vanwege het bedrijfsgeheim. „Daarom heb ik zelf gekeken naar de werking van het cholesterolverlagende medicijn simvastatine, dat op de markt komt onder de naam Zocor. Als bijwerking remt het mogelijk het gevonden eiwit dat de doorlaatbaarheid van het endotheel beïnvloedt.”

Het bleek een juiste greep te zijn. Van Nieuw Amerongen: „In ons laboratorium bleek simvastatine inderdaad een verhoogde doorlaatbaarheid van het endotheel te remmen. Hetzelfde gebeurde bij zieke konijnen met een slechte vaatwand. Ze kregen het middel vier weken lang in een hoge dosering. De conditie van hun bloedvaten verbeterde duidelijk door deze behandeling.”