Drieëndertigste studie
over sint-janskruid

Het onderzoek, inmiddels het 33e in zijn soort, is uitgevoerd onder 324 patiënten in veertig Duitse medische centra. Daarmee is dat ook het grootste vergelijkende onderzoek met sint-janskruid ooit, aldus de onderzoekers in de British Medical Journal van 2 september. De helft van de deelnemers aan de studie kreeg zes weken lang dagelijks sint-janskruid in de vorm van twee tabletten Remotiv (per pil 250 milligram sint-janskruidextract met daarin 0,5 milligram van de werkzame stof hypericine) van de firma Bayer (tevens sponsor van het onderzoek). De andere helft kreeg twee keer 75 milligram imipramine (Tofranil). Artsen noch patiënten wisten welke patiënt welk middel kreeg.

Minder depressief
Na zes weken bleek het effect van beide middelen vrijwel gelijk. De patiënten voelden zich minder depressief. Op twee punten echter scoorde sint-janskruidextract beduidend beter. De 157 patiënten die Remotiv slikten, hadden minder last van angststoornissen dan de 167 deelnemers in de imipraminegroep. Ook hadden minder patiënten in de Remotivgroep (62) last van bijwerkingen, vergeleken met de imipraminegroep (105).

De onderzoekers, verbonden aan de Universiteit van Giessen, concluderen dat beide behandelingen therapeutisch gelijkwaardig zijn. Patiënten die niet alleen depressief maar ook angstig zijn, hebben meer baat bij de behandeling met sint-janskruid dan met imipramine, volgens de onderzoekers een gangbaar antidepressiemiddel. Ook is het bijwerkingenprofiel van het plantaardige middel beter.

Het bewijsmateriaal dat sint-janskruidextract werkzaam en veilig is, stapelt zich volgens onderzoeksleider Helmut Woelk op. Hij noemt het daarom een optimaal middel voor met name huisartsen die mensen met milde tot matige vormen van depressie in hun spreekkamer krijgen. „Deze groep patiënten ziet gezien de bijwerkingen vaak af van behandeling met de gangbare antidepressiva. Ze geven er de voorkeur aan hun depressie te dragen. Juist voor hen is sint-janskruidextract een prima middel, omdat het nauwelijks bijwerkingen heeft.”

Wel wijst Woelk op de recent aangetoonde wisselwerking met andere medicamenten, zoals ciclosporine, digoxine en indinavir. Artsen, apothekers en patiënten moeten daar alert op zijn.

Reacties
De website van de British Medical Journal bevat diverse reacties op het onderzoeksresultaat. Ron Law, directeur van de National Nutritional Foods Association van Nieuw-Zeeland, vraagt zich af hoeveel bewijsmateriaal nog nodig is om artsen ervan te overtuigen dat sint-janskruid een middel van eerste keus moet zijn bij de behandeling van milde tot matige vormen van depressie.

Minder juichend is het commentaar van anderen, zoals Arthur Rifkin, psychiater in het Hillside Hospital in New York. Hij vraagt zich af waarom de onderzoekers imipramine tegenover sint-janskruid hebben gezet. Volgens Rifkin wordt het middel in de VS niet meer gebruikt, heeft het meer bijwerkingen en is het minder effectief dan de moderne antidepressiva. Dat laatste is overigens de vraag. Het Farmaceutisch Kompas, waarin de in Nederland verkrijgbare medicijnen staan vermeld, stelt dat de werkzaamheid van alle antidepressiva bij milde tot matige depressie gelijk is.

Abdullah Alkhenizan, werkzaam in het Sunnybrook Hospital, dat is gelieerd aan de Universiteit van Toronto, wijst erop dat een onderzoeksduur van zes weken eigenlijk te kort is. De effecten op lange termijn blijven daardoor buiten beeld. Volgens hem is imipramine ook geen middel dat wordt voorgeschreven bij angststoornissen. Het mag daarop dus niet worden beoordeeld. Datzelfde geldt echter voor sint-janskruid. Toch werkt het bij angststoornissen, zo komt uit het Duitse onderzoek naar voren.