Olijfolie en wijn goed voor je hart

Dat staat in een gezamenlijke verklaring van artsen en voedingsdeskundigen uit zeventien landen die onlangs bij elkaar kwamen tijdens een internationale conferentie in Londen.

Het mediterrane dieet verwijst naar voedingspatronen die in de naoorlogse jaren kenmerkend waren voor bepaalde Zuid-Europese gebieden, zoals het eiland Kreta, gedeelten van het Griekse vasteland en Zuid-Italië. De bewoners gebruikten een voornamelijk plantaardig menu met veel groenten en fruit, granen, peulvruchten, noten, royaal olijfolie en dagelijks een of twee glazen (veelal rode) wijn. Peulvruchten, yoghurt, kaas en noten waren de voornaamste eiwitbronnen, aangevuld met wat kip, vis of een ei. Rood vlees kwam maar een of twee keer per maand op tafel omdat de Kretenzers en andere Zuid-Europeanen zich die luxe niet konden permitteren.

Het mediterrane dieet bevat weinig schadelijke verzadigde vetzuren, die bijvoorbeeld voorkomen in volle melk en daarvan afgeleide producten, gebak, cake en gevulde koeken. Het bevat wel een hoog gehalte aan enkelvoudig onverzadigde vetzuren, voornamelijk afkomstig uit olijfolie.

Wederopbouwwerk
De voedselgegevens werden verzameld door Amerikaanse deskundigen die na de Tweede Wereldoorlog de Zuid-Europese gebieden bezochten voor wederopbouwwerk. Om te kijken wat er nodig was, inventariseerden zij ook wat er dagelijks op tafel kwam.

Tot verbazing van de Amerikanen verkeerden de in hun ogen halfondervoede Kretenzers in een blakende gezondheidstoestand. Niemand was ondervoed of te zwaar en hart- en vaatziekten en kanker waren vrijwel onbekende ziekten. Dat trok de aandacht van westerse voedingswetenschappers. Een stroom van onderzoeken kwam op gang, waaronder de in 1958 begonnen en nog steeds voortdurende Zevenlandenstudie. In het kader van dit langlopende vergelijkende voedingsonderzoek wordt gekeken naar verbanden tussen levensstijl, voedingsgewoonten en hart- en vaatziekten van mannen in zeven landen: Finland, Griekenland, Italië, Japan, (voormalig) Joegoslavië, Nederland en de Verenigde Staten.

Antioxidanten
De Zevenlandenstudie heeft inmiddels heel wat gegevens opgeleverd. Groenten, fruit en rode wijn leveren volgens de artsen en voedingswetenschappers een forse bijdrage aan het voorkómen van hart- en vaatziekten en kanker. Ze bevatten antioxidanten, waardevolle stoffen die vrije radicalen kunnen 'wegvangen'. Vrije radicalen zijn agressieve zuurstofmoleculen die in het lichaam kunnen ontstaan. Ze veroorzaken schade aan cellen en weefsels.

Daarnaast wijzen de deskundigen erop dat er „een familie van goede vetten” is die de gezondheid bevorderen. Tot die familie van goede vetten behoren niet alleen olijfolie, maar ook raapzaad- en lijnzaadolie en visvetten.

„Nieuw bewijsmateriaal zet vraagtekens bij de aanname dat alleen vetarme diëten de gewenste gezondheidseffecten weten te realiseren”, aldus prof. dr. G. Assman van de Universiteit van Münster.

Volgens K. Dun Gifford van Oldways, een Amerikaanse particuliere voedingsorganisatie, zou het wenselijk zijn dat Amerikanen, Noord- en Oost-Europeanen en anderen de principes van het mediterrane dieet zouden toepassen in hun eetgewoonten. „Het komt er concreet op neer dat je zonder problemen olijfolie door de salade kunt doen en dat pindakaas en notenpasta beter voor je gezondheid zijn dan vetarme koekjes.”