Stap vooruit in herkenning
wormziekte bilharzia

Schistosomiasis, ook wel bilharzia genoemd, is een ernstige parasitaire ziekte in vrijwel alle tropische landen. De diagnose wordt gesteld door opsporing van eitjes van de parasiet in ontlasting of urine. Een nieuwe onderzoeksmethode maakt het in de toekomst wellicht mogelijk de diagnose te stellen door middel van bloedonderzoek.

Dat blijkt uit het proefschrift van scheikundige drs. H. J. Vermeer. Hij deed onderzoek naar bepaalde bestanddelen (antigenen) die door de parasieten worden uitgescheiden in het bloed. Deze antigenen bevatten een koolhydraatketen die sterke afweerreacties veroorzaakt. Vermeer, die morgen aan de Universiteit Utrecht promoveert, maakte kleine stukjes van deze koolhydraatketen na in het laboratorium en onderzocht vervolgens de aard van de afweerreacties. Dat leverde een schat aan gegevens op.

In de toekomst is het wellicht mogelijk de nagemaakte stukjes antigeen te gebruiken voor een bloedonderzoek waarmee de diagnose bilharzia snel kan worden gesteld. De huidige methode is echter minder gevoelig, bijvoorbeeld omdat de hoeveelheid eitjes in ontlasting en urine sterk kan variëren. En in het begin van de aandoening is er nog niets te vinden.

Vooral voor reizigers die terugkeren uit de tropen kan een snel bloedonderzoek een verbetering betekenen. „Mensen die bijvoorbeeld last hebben van nachtzweten, diarree en koorts kunnen bilharzia onder de leden hebben. In de urine en de ontlasting is dan nog niets te vinden, dus met de gangbare diagnostiek begin je dan niet veel. Met een betrouwbare bloedtest weet je echter direct wat er aan de hand is.”

Er zijn volgens Vermeer ook nu al goede bloedtests, maar die zijn bewerkelijk en vereisen nogal wat ervaring. „We willen onder meer proberen een teststrookje te ontwikkelen waarvan je zo kunt aflezen of er sprake is van bilharzia.”

Epidemie
Naar schatting 200 miljoen mensen zijn besmet met het wormpje Schistosoma dat bilharzia veroorzaakt. Het is in een land als Egypte een ware epidemie. Zo'n 30 procent van de bevolking is besmet. Mensen lopen de ziekte op in oppervlaktewater waarin bepaalde zoetwaterslakken leven die als tussengastheer fungeren voor de larven van het wormpje. De larven dringen via de huid het lichaam binnen en verspreiden zich via de bloedbaan. Volwassen wormen produceren grote hoeveelheden eieren, waarvan een groot deel terechtkomt in de kleine bloedvaten van de lever. Dat geeft op den duur problemen doordat het lichaam de tegenaanval inzet en er chronische ontstekingen ontstaan. Dat leidt tot aantasting van de lever en andere organen. Vroegtijdige behandeling is dan ook belangrijk.