Vandaag 'D-day' in
kabinetsformatie

Over tal van aspecten van het nieuwe beleid dat een tweede paars kabinet wil gaan voeren, zijn de heren onderhandelaars het inmiddels eens. Het heikele punt blijft het financieel-economisch beleid. Ter discussie staat nog altijd de zogeheten Zalm-norm, die uitgaat van een voorzichtige inschatting van de economische groei en de inzet van alle meevallers voor het terugdringen van het financieringstekort.

VVD en D66 wilden tot nog toe streng aan deze norm vasthouden. De PvdA nam een ander standpunt in. Het financieringstekort kon wat de sociaal-democraten betreft wel wat minder snel worden teruggebracht. Het geld dat vrijkomt door extra inkomsten van de overheid, zou vooral ook moeten worden gebruikt voor investeringen in de gezondheidszorg en het onderwijs.

Volgens ingewijden is er nu een compromis in de maak dat inhoudt dat eventuele meevallers de komende vier jaar eerst worden gebruikt om het financieringstekort snel te laten dalen. Zodra dat tekort op een acceptabel niveau is gekomen, kunnen de meevallers worden gebruikt voor uitgaven voor nieuw beleid.

Alledrie de partijen gaan uit van een voorzichtig ingeschatte economische groei van 2 procent. De PvdA wilde aanvankelijk voor het jaar 1999 nog uitgaan van een groei van 3 procent, maar heeft dat standpunt moeten opgeven. Als de groei van 2 procent zich inderdaad voordoet, komt het financieringstekort over vier jaar automatisch uit op 1,2 procent. De VVD, die steeds voorstander is geweest van het terugdringen van het tekort tot 1 procent, legt zich hierbij neer. De marge die zo ontstaat, schept extra middelen voor nieuw beleid. De VVD eist nog wel dat het financieringstekort onder de 1 procent moet worden gebracht indien de economische groei hoger zal zijn dan 2 procent.

Bezuinigingen
De marge die is ontstaan door het versoepelen van de Zalm-norm is echter absoluut niet voldoende om alle wensenlijstjes te kunnen betalen. Daartoe moet er bezuinigd worden op andere terreinen. Over de hoogte van het te bezuinigen bedrag zijn PvdA en VVD het nog lang niet eens. Bovendien wil de VVD op andere beleidsterreinen bezuinigen dan de PvdA. De verwijten van „onbeweeglijkheid” vliegen nog altijd over en weer.

Wallage, Bolkestein en De Graaf hebben gisteren wel overeenstemming bereikt over een bedrag van 2 miljard gulden voor de inpassing van nieuwe wegen en openbaarvervoerstrajecten. Het gaat daarbij om tunnels en het verdiept aanleggen van wegen in het belang van milieu en natuur. Het bedrag van 2 miljard maakt deel uit van het zogenoemde ICES-fonds voor investeringen in wegen, openbaar vervoer, grote steden, landbouw, maar ook voor computers in het onderwijs. Over de verdeling van het ICES-fonds, dat loopt tot 2010, werden de onderhandelaars het eerder deze week al grotendeels eens. Over het bedrag dat voor inpassing van wegen en spoorlijnen uitgetrokken zou moeten worden, bestond echter nog verdeeldheid.

Gezondheidszorg
De onderhandelaars hebben verder hun eerdere afspraak bevestigd dat op snelwegen in de Randstad overdag (van 07.00 tot 19.00 uur) overal 100 km per uur gereden moet worden. Buiten de Randstad is dat 120 km, tenzij dat door verkeersonveiligheid of geluidshinder niet kan. Hetzelfde geldt voor de Randstad tijdens avond en nacht. Op deze manier zal het aantal autokilometers dat met een snelheid van 120 km per uur wordt gereden met 7 procent verminderen. De Graaf sprak over „een forse milieuwinst”.

Alle partijen zijn bezorgd over de extra uitgaven in de gezondheidszorg. De kans dat het budget jaarlijks met 2 procent mag groeien (wat in de verkiezingscampagnes is beloofd), wordt steeds kleiner. Tot nog toe is slechts geld gevonden voor een groei van 1,4 procent. De fractiespecialisten van PvdA, VVD en D66 hebben in een brief aan de drie informateurs, Kok, Zalm en Borst, er krachtig op aangedrongen dat dit geld alsnog wordt gevonden. Als dat niet gebeurt, zou dat „politiek en maatschappelijk onaanvaardbaar” zijn.