Conceptregeerakkoord
al deze week klaar

De onderhandelaars Wallage (PvdA), Bolkestein (VVD) en De Graaf (D66) zeiden gisteravond na hun dagelijkse formatiebesprekingen dat ze eind deze week een akkoord op hoofdlijnen kunnen sluiten. Ze verwachten dat de informateurs Kok, Zalm en Borst een beslissende rol spelen. „Hun activiteiten zullen deze week tot grote hoogte stijgen”, voorspelde Bolkestein.

PvdA, VVD en D66 zijn het er de afgelopen dagen min of meer over eens geworden dat in de komende regeerperiode bij een economische groei van gemiddeld 2 procent per jaar circa 8 miljard gulden beschikbaar is voor onder meer zorg, onderwijs, meer agenten en armoedebestrijding. Voor lastenverlichting zou de regering 5 miljard kunnen uittrekken. Het financieringstekort kan dalen van 1,5 naar iets meer dan 1,1 procent.

Om dit alles te betalen zou een bezuiniging van bijna 7 miljard volstaan. De rest van het benodigde bedrag komt binnen door de economische groei en de „inverdieneffecten” (extra werkgelegenheid) van het regeerakkoord. Het bedrag van 7 miljard is echter wel twee keer zo groot als de PvdA in haar programma heeft staan, en 3 miljard minder dan de VVD heeft voorgesteld.

Meevallers
Volledige overeenstemming over deze bedragen is er dan ook nog niet. De PvdA wil voor inkomensbeleid een half miljard meer uittrekken dan VVD en D66. Bovendien betwijfelen de sociaal-democraten of 5 miljard voor lastenverlichting wel nodig is. Zij denken dat 3,5 miljard voldoende moet zijn.

De grootste tegenstellingen doen zich echter voor als het gaat om de besteding van meevallers. Onder paars I gold de zogeheten Zalm-norm als regel. Belastingmeevallers waren alleen bestemd voor lastenverlichting of verlaging van het financieringstekort.

VVD en D66 willen deze norm zoveel mogelijk overeind laten. De PvdA wil meevallers ook kunnen besteden aan andere zaken. Woordvoerders van de partij wijzen erop dat een hogere economische groei niet alleen meevallers, maar ook tegenvallers met zich meebrengt. Zo lopen de kosten voor het milieubeleid op omdat bij meer economische activiteit de vervuiling toeneemt. Ook is de overheid dan waarschijnlijk meer kwijt aan salarissen in de collectieve sector (ambtenaren, zorg, onderwijs).

De PvdA zoekt daarom naar „modernisering” van de Zalm-norm, die het mogelijk maakt meevallers voor een deel voor dergelijke uitgaven te gebruiken. Ingewijden verwachten dat hierover wel afspraken te maken zijn, als die tenminste nauwkeurig aangeven welke uitgaven wel en welke niet met meevallers betaald mogen worden.

Land- en tuinbouw
De drie onderhandelaars hebben gisteren met de informateurs gesproken over de gezondheidszorg. Ze zijn het eens over voorstellen van hun fractiespecialisten om de stijging van medicijnkosten te beperken in de komende vier jaar. Het gaat onder meer om het doorbreken van het monopolie van apothekers.

Maar de onderhandelaars zijn het niet eens over wijzigingen in de samenstelling van het Ziekenfonds. Verdeeldheid is er over de vraag of kleine zelfstandigen ook toegang tot het fonds moeten krijgen, zoals D66 eerder heeft voorgesteld. Daarnaast verschillen de partijen van mening over de toekomstige hoogte van de ziekenfondsgrens.

Ook over maatregelen om de stijging te beteugelen van de WTZ-premie, een solidariteitsheffing ten behoeve van ouderen, is het drietal het nog niet eens. Hetzelfde geldt voor het al dan niet verhogen of uitbreiden van eigen bijdragen in het Ziekenfonds. De onderhandelaars zouden hun gesprekken over de gezondheidszorg vandaag voortzetten. Wallage zei gisteren te verwachten dat het regeerakkoord geen aanzetten tot een ingrijpende stelselwijziging zal bevatten. „Grotere geesten dan wij hebben daar in het verleden al hun hersens op verzwikt”.

De investeringen in de economische structuur stonden vandaag eveneens op de agenda. Tot 2010 kan er 25 miljard gulden in nieuwe wegen en verbindingen worden geïnvesteerd, maar het werkgroepje van fractiespecialisten is het er nog niet over eens aan welke projecten dit bedrag precies moet worden besteed. Er is al wel overeenstemming bereikt over een bedrag van 2 miljard gulden voor de land- en tuinbouw. Dat geld gaat vooral naar de herstructurering van de glastuinbouw en de varkenshouderij en het aanvullend nitraatbeleid.