Euthanasie op het dualisme

Het gevolg van de werkwijze van de drie informateurs is dat het regeerakkoord voor paars bijna tot op de laatste komma door de leden van de drie coalitiefracties is geakkordeerd. Er is straks nauwelijks meer ruimte voor initiatief in de Kamer, die als medewetgever daarop het volste recht heeft. De coalitiefracties zitten op de stoel van de regering en de consequentie daarvan is dat de Kamer als orgaan buiten spel staat.

Natuurlijk kunnen de oppositiefracties CDA, GroenLinks en SP in de komende periode nog wat proberen. Maar hun initiatieven zullen afstuiten op een hecht doortimmerd en –zoveel is inmiddels wel duidelijk– redelijk gedetailleerd regeerakkoord.

Vanouds heeft de PvdA de traditie om wat meer monistisch te denken en dus minder afstand te zien tussen regering en parlement. Het is dus niet zo vreemd dat demissionair premier en informateur Kok in dat spoor verdergaat. Immers, een regeerakkoord met hiaten is hem, rasbestuurder als hij is, ook niet zo goed bevallen. Daardoor moest hij in de vorige kabinetsperiode nogal eens overleg in het torentje voeren om de coalitietrein op de rails te houden of weer te krijgen.

Periferie
Het ging daarbij over onderwerpen die Kok niet echt vrolijk stemden, omdat ze de periferie van het grote belang betroffen, zoals het tracé van de A73 tussen Venlo en Nijmegen, de sluiting van de kerncentrale bij Borsele, de uitbreiding van de NAVO. Ten slotte waren er wat meningsverschillen binnen de coalitie over het asielbeleid. De debatten over deze onderwerpen waren voor de Kamer zelf en voor de toeschouwers het meest levendig en inhoudsvol. Het ging ergens over en er moesten in een plenaire discussie keuzes worden gemaakt.

Het is opvallend dat juist VVD'er Bolkestein, die voor de verkiezingen zijn mond vol had over een gezond dualisme, volop meedoet aan de nu gevolgde procedure. Hieruit blijkt maar weer dat de VVD'er niet zozeer een liberaal dogmaticus, maar veel meer een vrijdenkend pragmaticus is, met een soevereine minachting voor wat regels zijn.

Het asielbeleid moet in het regeerakkoord worden dichtgetimmerd. Over de infrastructurele werken mag absoluut geen millimeter interpretatieverschil mogelijk zijn. Zijn „beheerst dualisme” loopt over van de suggestie dat hij het dualisme ondergeschikt maakt aan het incasseren van zo veel mogelijk liberalisme in het regeerakkoord en dus in het beleid.

Interessante vraag
Intussen hebben drie werkgroepen en vier subwerkgroepen hun werk gedaan of zijn daarmee in een afrondend stadium. Dat betekent dat naast de informateurs en de drie onderhandelaars Wallage (PvdA), Bolkestein (VVD) en De Graaf (D66) niet minder dan 39 fractieleden aan het werk zijn of zijn geweest om onderdelen van het regeerakkoord te schrijven. Het is een interessante vraag of het informatietrio met deze manier van werken de informatieopdracht van de Koningin niet erg heeft opgerekt.

Want het gevolg van deze methode is dat de toekomstige formateur, (hoogstwaarschijnlijk) de huidige premier en informateur Kok, na afronding van de informatie niet méér hoeft te doen dan zijn kabinetsploeg te bemensen. Tenzij de onderhandelaars ook daarover al overeenstemming bereiken in de informatiefase. Het moet voor de toekomstige ministersploeg een heerlijk gevoel zijn straks in de Kamer voorstellen te verdedigen waarvoor al de garantie bestaat dat ze worden aangenomen.

Het is duidelijk dat burgers die politiek geïnteresseerd zijn, op deze manier gaan walgen van het Haagse gedoe. Alles wordt in de achterkamertjes van het Binnenhof-complex beklonken en dus zal elk debat over een wezenlijk beleidsonderdeel in de komende tijd een toneelspel –klucht of drama– zijn. De drie coalitiefracties houden elkaar in de houdgreep van het regeerakkoord en de oppositie heeft het nakijken.

Het 'non-debat' van deze week tussen Kamer en informateur was veelzeggend. PvdA-onderhandelaar Wallage noemde dit debat „een welkome afwisseling in de tredmolen van de onderhandelingen”, zoiets dus als een vorm van ontspanning. Grotere minachting voor de plaats en de taak van de Kamer is nauwelijks denkbaar.

D66-stilzwijgen
Opvallend is het stilzwijgen van D66, de partij die zo voor staatkundige vernieuwing is in dit informatieproces. De D66'ers hobbelen mee in het proces, zij zwijgen net zo opvallend en hooghartig als hun collega's van PvdA en VVD en schikken zich gewillig in dit op de burger als stiekem overkomende gedoe. Hieruit blijkt hoe deze partij zich door de grootmeesters van PvdA en VVD heeft laten inpakken.

In het begin van de informatie kreeg D66 wat worsten toegeworpen in de vorm van een proef met de gekozen burgemeester, liberalisering van de euthanasie-procedure en invoering van het homohuwelijk. Daarmee was de deelname van de democraten aan de nieuwe coalitie verzekerd en waren ze gedwongen het achterkamertjesspel mee te spelen.

Het wordt hoog tijd dat de politiek dit hiaat in het staatsrecht over (in)formatie, dat in de naoorlogse periode steeds meer vraagtekens is gaan oproepen, eens grondig en elegant gaat wegwerken. Met respect voor het dualisme tussen kabinet en parlement, dat nu eenmaal op grond van de trias politica in ons staatsbestel aanwezig behoort te zijn.