Drie paarse fracties
gaan al onderhandelen

De Vries maakte dit gisteravond bekend na afloop van een onderhoud waarbij hij samen met de drie fractievoorzitters om de tafel had gezeten. De Vries kreeg vorige week vrijdag de opdracht van koningin Beatrix om in een korte informatieronde te inventariseren waar de problemen tussen PvdA, VVD en D66 precies liggen. De informateur kon gistermiddag al concluderen dat de drie partijen „op basis van wederzijds respect”, „volledige gelijkwaardigheid” en „zonder enige voorwaarden vooraf” aan de eigenlijke onderhandelingen willen beginnen.

De Vries had deze verklaring nog niet afgelegd of D66-leidster Borst belegde inderhaast een persconferentie. Daar zei zij ongelukkig te zijn met de uitspraak van informateur De Vries dat de drie paarse partijen „zonder voorwaarden vooraf” gaan onderhandelen.

„Ongenuanceerd”
Borst noemde die formulering „ongenuanceerd”. De informatieronde van de afgelopen twee dagen heeft naar haar mening als resultaat opgeleverd dat PvdA en VVD duidelijkheid hebben geschapen over de positie van D66. De twee grootste partijen zullen volgens Borst „een positieve grondhouding” hebben tegenover deelname van D66 aan het volgende kabinet. „Er is een positieve inzet om onze aanwezigheid in het kabinet zo sterk en herkenbaar mogelijk te doen zijn”.

Borst meent dat er reden voor twijfel was aan die positieve inzet omdat D66 tien zetels heeft verloren bij de verkiezingen en getalsmatig niet meer nodig is voor een nieuwe coalitie. „Als je elkaars nieren dan niet proeft, ben je toch niet helemaal zeker”.

Het is volgens Borst niet zo dat PvdA en VVD nu al toezeggingen hebben gedaan over punten die D66 „dierbaar” zijn, zoals gezondheidszorg, euthanasie en bestuurlijke vernieuwing. „Maar al onze punten zullen op basis van gelijkwaardigheid worden besproken”.

Als dat laatste onvoldoende duidelijk wordt uit het eindrapport van De Vries, zal D66 de gisteren gemaakte afspraken met PvdA en VVD alsnog op losse schroeven zetten, zeggen bronnen in de partij. De informateur zou zijn eindrapport vanmiddag eerst nog bespreken met Borst, Kok en Bolkestein, om daarna de gang naar het Noordeinde te maken.

Schaduw
Het incident tussen Borst en de informateur wierp een schaduw over de gebeurtenissen van gisteren, die leken te duiden op een stroomversnelling in de formatie. De Vries was aanvankelijk van plan alleen afzonderlijk met Kok, Bolkestein en Borst te praten. Nadat Borst 's ochtends als eerste bij hem was geweest, besloot hij echter de drie onderhandelingspartners gezamenlijk uit te nodigen. Dat gebeurde mede op aansporing van Kok en Bolkestein. „Waarom “sur place” als er ook beweging mogelijk is?”, aldus Kok.

Na een onderhoud van slechts anderhalf uur met de drie paarse fractieleiders kon De Vries al aan de wachtende pers komen vertellen dat zijn klus vrijwel geklaard was. Als D66 vandaag niet alsnog roet in het eten gooit, kan de Koningin snel één of meer informateurs benoemen die het daadwerkelijke onderhandelingswerk moeten gaan doen.

Verwacht wordt dat koningin Beatrix vanavond nog een besluit zal nemen over de voortgang van de formatie. De voorkeur van de PvdA en D66 gaat uit naar één nieuwe informateur in de persoon van demissionair premier Kok. Bolkestein zal zich daar waarschijnlijk niet tegen verzetten, al heeft hij eerder een voorkeur uitgesproken voor drie informateurs.