Informateur overlegt
met alle fractieleiders

De Vries zei interesse te hebben voor de alternatieven van de vijf kamerfracties (GroenLinks, SP, RPF, GPV en SGP) die niet de formatie van een tweede kabinet van PvdA, VVD en D66 adviseren. Hij wil weten waarom zei tot die conclusie zijn gekomen en hoe zij hun advies zien in verhouding tot de stembusuitslag.

Van De Vries, lid van de PvdA, is bekend dat hij vier jaar geleden tegenstander was van de paarse samenwerking, omdat de ideologische diversiteit in de politiek daaronder zou leiden. Vanmorgen gaf De Vries toe dat hij als persoon niet onverdeeld positief staat tegenover Paars II. „Ik heb de afgelopen jaren wel meer parels van D66 vergooid”, zo antwoordde hij op een vraag naar zijn opvatting over het correctief referendum, dat voor D66 een keihard punt is.

De Vries sprak ook zijn voorkeur voor een „dun regeerakkoord” uit, „een document op hoofdlijnen, dat zich tot de essentialia beperkt”. Die voorkeur druist ondubbelzinnig in tegen de wens die VVD-leider Bolkestein vlak na de verkiezingen uitte om een aantal zaken van tevoren duidelijk vast te leggen.

Maar De Vries is niet van plan zijn informatieopdracht te vermengen met zijn persoonlijke visie. „Als staatsburger vind ik van alles, maar dat mag in mijn taak als informateur geen rol spelen”. Hij ziet het overigens ook niet als zijn taak over concrete punten te onderhandelen. Hij wil slechts nagaan „in hoeverre VVD, PvdA en D66 overeenstemming nodig vinden voor de vorming van het kabinet en of zij bereid zijn de onderhandelingen daarover aan te gaan”.

Harde noten
De Vries realiseert zich dat er voor de vorming van een tweede paars kabinet „een paar harde noten moeten worden gekraakt”. Zo claimt D66 bijvoorbeeld ten minste twee ministersposten en een zwaar staatssecretariaat. De VVD wil een gedetailleerd regeerakkoord met daarin onder andere een duidelijke afspraak over de toekomst van Schiphol. De PvdA liet weten daar niet voor te zijn.

D66 en de PvdA weigeren vooralsnog toe te geven aan de VVD-wens om te bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. Zij willen korten op defensie en daar is de VVD op haar beurt weer op tegen. PvdA en D66 zien ook niets in het stringentere toelatingsbeleid voor asielzoekers, waarvoor Bolkestein zich in de VVD-campagne sterk maakte.

VVD en D66 willen het financieringstekort terugbrengen tot maximaal 1 procent in 2002. De PvdA vindt dat een te forse ingreep en bepleit een daling tot maximaal 1,4 procent. Ook is de PvdA wars van de afschaffing van de belastingvrije som in een nieuw belastingstelsel, zoals VVD en D66 willen.

Toch denkt informateur De Vries dat die voor het oog grote meningsverschillen oplosbaar zijn. „De drie partijen hebben nu vier jaar ervaring in het oplossen van zulke verschillen en ze willen alledrie samen verder”. Dat PvdA en VVD samen in de Tweede Kamer een meerderheid hebben, betekent volgens De Vries niet dat D66 eventueel gemakkelijk buiten de boot kan vallen. De informateur denkt in dat verband dat de verhoudingen in de Eerste Kamer de formatie bemoeilijken. Daar hebben VVD en PvdA geen meerderheid.

Advies topambtenaren
In een vertrouwelijk advies voor de kabinetsformatie pleiten topambtenaren van de ministeries van economische zaken, financiën en sociale zaken ervoor de komende regeerperiode 12 miljard gulden te bezuinigen. Met dat geld willen zij het financieringstekort nog verder terugbrengen dan 1 procent en voor ruim 7 miljard aan nieuw beleid starten. De ambtenaren vinden dat nodig om de toenemende vergrijzing op te vangen en om te kunnen voldoen aan de voorwaarden voor deelname aan de EMU.