Azië-crisis zorgt voor lagere rente

De storm in het gebied rond de Stille Oceaan komt maar niet tot bedaren. Telkens wanneer voor het ene land het ergste achter de rug lijkt, wakkert hij elders aan en veroorzaakt hij wereldwijd nieuwe onrust.

Zuid-Korea verkeert sinds kort enigszins in de luwte. Volgens directeur Camdessus van het Internationaal Monetair Fonds verbetert de situatie daar.

De aandacht verplaatste zich vorige week naar Indonesië, waar het valutageweld in alle hevigheid toesloeg. Twijfels over de bereidheid van president Soeharto om uitvoering te geven aan de strenge saneringsmaatregelen die verbonden zijn aan de toegezegde noodkredieten, leidden tot een diepe val van de roepia. Inmiddels heeft de regering in Jakarta nadere afspraken gemaakt met het IMF.

Afgelopen maandag kregen de aandelenbeurzen de volgende klap te verwerken, veroorzaakt door het bericht uit Hongkong over het faillissement van de grote zakenbank Peregrine. Zware verliezen op aan Indonesische bedrijven verstrekte leningen werden deze onderneming fataal.

Cijfers
Als gevolg van de voortwoekerende malaise hangt er voorlopig een flinke dosis onzekerheid in de lucht. Dat is in vele opzichten knap vervelend, maar het heeft ook een prettige bijkomstigheid en daarbij doelen we op de bewegingen aan het intrestfront. De tarieven waren vanuit historisch perspectief al erg laag en nog eens een rit naar beneden achtten de analisten niet waarschijnlijk. Zij stellen hun prognoses echter haastig bij, nu zich wel degelijk –vanaf begin januari in een versneld tempo– toch weer een daling aftekent. Met dank aan de narigheid in Azië.

De concrete cijfers. Op de Nederlandse kapitaalmarkt, de dagelijkse handel in langlopende leningen, is de tienjaarsrente gezakt van ongeveer 5,3 procent eind december tot in de buurt van de 5,0 procent thans. Half november noteerden we een percentage van circa 5,6. We zijn teruggekeerd bij niveaus die na de jaren zestig niet meer waren bereikt.

De geldmarkt, waarop partijen met elkaar zakendoen in korte kredieten, blijft niet achter. Het driemaandstarief waartegen banken onderling transacties afsluiten, ging in de voorbije weken van 3,6 naar 3,45 procent. Twee maanden geleden schommelde het rond 3,8 procent.

Voor de rijksoverheid zijn het plezierige omstandigheden. Minister Zalm moet in 1998 zo'n 56 miljard gulden binnenhalen ter dekking van het begrotingstekort en van de aflossing van oude obligaties. De inschrijving op een 10,5-jarige staatslening –een wat ongebruikelijke termijn– met een couponrente van 5,25 procent, leverde de schatkist jongstleden woensdag 7,8 miljard gulden op. Op een dergelijk bedrag scheelt een half procent meer of minder rente in de toekomst jaarlijks 39 miljoen gulden.

De consument die geld nodig heeft, profiteert eveneens van het gunstige klimaat. De banken en overige financiële instellingen in ons land verlaagden recent hun hypotheekrente. Rabobank, de belangrijkste partij op dit gebied, brengt na die wijziging bij een intrestvaste periode van vijf jaar de klant een vergoeding van 5,9 procent in rekening.

Obligaties
We merkten het reeds op: institutionele beleggers, waaronder pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen, mijden de markten in het Verre Oosten. Zij vinden de situatie in die omgeving te riskant en te onvoorspelbaar. Zij herschikken hun portefeuille en parkeren een groter deel van de aan hen toevertrouwde middelen in het Westen.

Bij hun verdere keuzes bedenken zij dat ook daar aandelen minder aantrekkelijk zijn. Onder invloed van de dramatische gebeurtenissen ver van huis, fluctueert de waarde van die stukken immers flink. Kortom, alles afwegende nemen zij de toevlucht tot obligaties en deposito's. Schuldpapier van bijvoorbeeld de overheden in de VS, Duitsland en Nederland en tegoeden in sterke valuta's als de dollar, de D-mark en de gulden zijn solide en betrouwbaar. Daaraan kun je je geen buil vallen, luidt de redenering van de vermogensbeheerders.

Het te beleggen kapitaal in de wereld stroomt dus momenteel in de richting van Amerika en Europa. De overvloedige vraag naar obligaties schroeft de koers van die ter beurze verhandelde effecten op en beperkt daarmee het zogeheten effectief rendement ervan. Dit laatste komt feitelijk neer op een rentedaling.

Inflatie
Ook langs nog een andere route draagt de rampspoed in Azië bij tot een neerwaartse druk op de rente. De economische groei zal mondiaal zuiniger uitvallen dan aanvankelijk geraamd. Voorts betreden bedrijven uit de getroffen regio de internationale markten met, omgerekend in harde geldsoorten, goedkopere producten; dit als gevolg van de scherpe devaluatie van de eigen munten. Beide ontwikkelingen tomen de geldontwaarding in.

Met name in de VS zwakt het tempo daarvan af. Washington deelde dinsdag mee dat de prijzen voor de Amerikaanse consument in december 1,7 procent hoger lagen dan twaalf maanden eerder. Dat betekende het laagste inflatiepeil sinds 1986. Exclusief energie en voedingsmiddelen rolde zelfs de geringste stijging sinds 1965 uit de bus.

Vorig jaar bestond voortdurend vrees dat de Federal Reserve (Fed), het systeem van centrale banken, het kredietbeleid zou verstrakken, om het gevaar van een aanwakkerende inflatie in de kiem te smoren. Eind maart kondigde voorzitter Alan Greenspan inderdaad een lichte verhoging af van een van de geldmarkttarieven.

Maar het tij is gekeerd. Greenspan lijkt zich thans meer zorgen te maken over de mogelijkheid van juist deflatie. Kortgeleden waarschuwde hij dat het zeldzame verschijnsel van dalende prijzen even slecht kan uitpakken voor de economie als het tegenovergestelde fenomeen. Vooral wanneer de waarde van aandelen en vastgoed keldert, raakt de groei bedreigd. Japan weet daar alles van. Een renteverhoging in de VS is al met al uiterst onwaarschijnlijk geworden.

De markten meenden dat in Duitsland de Bundesbank in 1998 de rente zou verhogen, om met het oog op de naderende EMU de tarieven in Europa dicht bij elkaar te brengen. De overtuiging wint veld dat ook dit voorlopig niet gebeurt, nu door de Aziatische crisis de bedrijvigheid wellicht toch al afvlakt.