Veenbrand valt lastig te blussen

De kille cijfers in Groot-Brittannië over mkz spreken duidelijke taal. Vanaf de eerste melding in februari is de teller half juli opgelopen tot 1860. Er zijn ruim 3,5 miljoen dieren geruimd. Daarnaast zijn meer dan 1,2 miljoen dieren afgemaakt in het kader van een welzijnsregeling die ruiming voorschrijft in geval van ondervoeding of verwaarlozing.

Momenteel worden wekelijks 4000 dieren geruimd. Op het hoogtepunt van de epidemie, half april, waren veel slachterijen zeven dagen per week bezig met het doden van de beesten. Hoewel er nog steeds een achterstand is bij de ruimingen, draaien de meeste slachterijen inmiddels weer gewone werkweken. Maar er is nog een lange weg te gaan. Onlangs verlengde de regering de contracten met transportbedrijven die de kadavers vervoeren tot eind dit jaar.

Als urgent probleem komt daar de problematiek van de schapenboeren bovenop. Sinds februari zijn de exportmarkten op slot. Onvoldoende vraag op de binnenlandse markt heeft tot een dramatische daling van de prijzen geleid. Voor veel boeren is het houden van lammeren onrendabel, wat betekent dat 2 tot 3 miljoen dieren de kans lopen te worden geruimd. „Ons is verteld dat er licht was aan het eind van de tunnel. Dat klopt, maar het blijkt van een sneltrein te zijn, die op ons af komt denderen”, klaagde een boer in de krant The Guardian.

In plaats van ruiming zijn twee andere oplossingen denkbaar. De lammeren zouden kunnen worden geslacht, om ze vervolgens in vrieshuizen op te slaan, óf de Britse overheid zou het vlees kunnen opkopen om bijvoorbeeld het leger van vlees te voorzien. Geruchten dat al een plan gereedligt om de dieren af te schieten, ontmoeten besliste ontkenningen. Een woordvoerster van het ministerie van Landbouw: „We bekijken alle mogelijkheden, en ruiming zou de ergste uitkomst betekenen. We hopen dat het zover niet komt.”

Aantijging
Om verdere verspreiding van mkz tegen te gaan, lanceerde het ministerie begin deze maand de campagne ”Stop the Spread”. Voorzitter Ben Gill van de National Farmers Union, de boerenbond voor Engeland en Wales, beklemtoonde hoe belangrijk het is de aandacht niet te laten verslappen: „De staart van de ziekte blijkt zeer hardnekkig te zijn. Het warme weer van de komende maanden biedt ons de beste kans het virus voor eens en altijd uit te roeien. Als we er niet in slagen de epidemie vóór de herfst te bedwingen, zitten we zwaar in de problemen.”

Onderdeel van de campagne is een video die 90.000 boerenbedrijven in Engeland krijgen. De band draagt de boodschap uit dat iedereen in risicogebieden strikte veiligheidsmaatregelen in acht moet nemen. Gill: „De video wijst wellicht op voor de hand liggende punten, maar na zo veel maanden dit kwellende regime te hebben gehandhaafd, moeten we er allemaal nog eens aan worden herinnerd hoe doeltreffend zelfs de eenvoudigste maatregelen kunnen zijn.” Aangeraden wordt onder andere schapen apart te houden van ander vee, niet met voertuigen te komen op land waar vee graast, consequent te ontsmetten en alleen op andere boerderijen te helpen als dat echt noodzakelijk is.

Of een uitbraak van afgelopen maandag op het open graasland in het uitgestrekte heuvelgebied rond Crickhowell, Midden-Wales, daarmee te voorkomen was geweest, blijft de grote vraag. Drieduizend schapen zijn van de Surgar Loaf Mountain gehaald, waar de uitbraak vandaan lijkt te komen. Het ”departement voor het Milieu, Voedsel en Landelijke Zaken”, dat aan het begin van de crisis nog als ”ministerie van Landbouw, Voedsel en Visserij” te boek stond, is er als de kippen bij om de boeren de schuld te geven. „Waakzaamheid is de enige manier om mkz uit te roeien”, verklaarde een woordvoerder. „De nieuwe gevallen zijn te wijten aan verplaatsing van mensen en materiaal.”

Boeren reageren furieus op de aantijging. Een boer wiens bedrijf door mkz was getroffen, zei dat hij in geen weken van zijn boerderij af was geweest, noch bezoek had ontvangen. Een collega kaatste in The Guardian de beschuldiging terug naar de overheid. „Hun vrachtwagens, shovels en terreinwagens scheuren in het wilde weg rond, en brengen mkz zo over naar andere boerderijen. Wij krijgen voor onze kiezen dat we gezamenlijk de voorzorgsmaatregelen uit het oog verliezen. Maar deze crisis duurt nu vijf maanden en nog altijd is het overheidsoptreden volstrekt ongeorganiseerd.”

Wandelaars
Het aanmoedigen van toerisme is tegen het zere been van veel boeren. Ondanks de strenge maatregelen die veehouders moeten nemen, gaat het ene na het andere gebied weer open. Zo kunnen wandelaars vanaf 1 augustus nagenoeg overal weer terecht in het Lake District, een natuurgebied in het zwaarst getroffen Cumbria. Toeristen hoeven geen gebruik meer te maken van een van de 34 gecontroleerde toegangspaden, waar bakken met ontsmettingsmiddel gereedstaan. Ook de paden door de laaggelegen weidegebieden zijn weer toegankelijk.

Zich bewust van de grote kritiek op de aanpak van de mkz-crisis, heeft premier Blair vorige week een commissie in het leven geroepen die belast is met de aanpak van onvermijdelijke nieuwe crises die ooit zullen uitbreken. Vroegtijdige waarschuwing, identificeren van crisisgebieden, ontwerpen van strategieën voor de aanpak en coördinatie zijn aspecten waarop de eenheid gaat studeren. Of er ook organisaties uit het veld worden betrokken bij de opzet van de eenheid, staat te bezien. Luisteren naar boeren moet de regering nog onder de knie krijgen.