Donner: Aanpak van WAO
bespaart 8 miljard gulden
DEN HAAG – Het kabinet is jaarlijks 8 miljard gulden goedkoper uit als de plannen van de commissie-Donner voor een nieuwe WAO-aanpak worden ingevoerd. De WAO-instroom wordt met tweederde teruggedrongen. Deze verwachting spreekt de CDA'er Piet Hein Donner (52) uit aan de vooravond van de presentatie van zijn langverwachte rapport over de herziening van het WAO-stelsel.
|
Voordat de plannen van Donner werkelijk effect hebben, zijn we tien jaar verder. Dat komt volgens de commissievoorzitter doordat de maatregelen alleen voor nieuwe gevallen gaan gelden. „We gaan niet nu ineens iedereen massaal herkeuren.” Overigens kunnen de mensen die nu al in de WAO zitten maar volgens de criteria van Donner nooit meer kunnen werken, zich wel laten herkeuren en zo aanspraak maken op een hogere uitkering.
Het duurt dus even voordat het huidige WAO-bestand is opgeschoond en de besparingen van Donner merkbaar zijn. „Nu kost de WAO jaarlijks 28 miljard gulden. Ook na de extra uitgaven die gepaard gaan met een verhoging van de uitkeringen, levert mijn plan veel geld op omdat veel minder mensen een WAO-uitkering krijgen. Uiteindelijk zal de WAO jaarlijks 20 miljard kosten. Dat is 8 miljard minder dan nu.”
Ingrijpende gevolgen
Geen buitensporig optimistische verwachting, vindt Donner. Zijn aanpak heeft volgens hem namelijk ingrijpende gevolgen. Kern van de oplossing die Donner voorstelt is dat de verantwoordelijkheid bij de werkgever en de werknemer zelf komt te liggen. Het is de bedoeling dat alleen de mensen die echt nooit meer kunnen werken een WAO-uitkering krijgen. Die is met 70 procent van het laatstverdiende loon hoger dan nu.
Dat moet ook, vindt Donner. „Want het is schril wat er de afgelopen jaren met de uitkeringen is gebeurd. Ze zijn drastisch achtergebleven bij de ontwikkeling van de algemene welvaart. Twintig jaar geleden lagen de uitkeringen nog op 70 procent van het gemiddelde loon, nu liggen ze op 50 procent. Daar moesten we dus iets aan doen.”
De wens van de vakcentrales om de WAO-uitkering nog verder te verhogen tot 75 of zelfs 80 procent, is volgens Donner een politieke discussie. „Eén ding is zeker, het systeem mag niet duurder worden dan het nu is. En zo'n verhoging draagt niet extra bij aan de oplossing van het probleem.”
De zieke werknemers die nog wel perspectief op een baan hebben, moeten weer werk zien te vinden. De werkgever betaalt in die gevallen gedurende twee jaar het loon door, maar hij kan de arbeidsongeschikte werknemer ontslaan als die passende arbeid weigert. Bij geschillen toetst de ondernemingsraad het ontslag. Bij kleinere bedrijven oordeelt een onafhankelijke commissie uit de bedrijfstak over het conflict.
„Onze voorstellen zijn niet fundamenteel anders dan het huidige stelsel”, legt Donner uit. „Maar de WAO is nu voor veel mensen nog de weg van de minste weerstand. De aansporingen om weer aan het werk te gaan, worden in ons plan radicaler. Ze voorkomen juist dat mensen in de WAO komen. Op dit moment worden zieken pas aangespoord weer aan de slag te gaan als ze al in de WAO zitten.”
Psychische klachten
Net als PvdA-fractievoorzitter Melkert is Donner van mening dat ook de mensen die volledig zijn afgekeurd, voor een aantal uren een baantje kunnen aannemen zonder dat ze daarvoor worden gekort op hun uitkering. „Niet iedere volledig arbeidsongeschikte is bedlegerig of heeft een dwarslaesie en kan niets meer. Sommigen kunnen best nog bijvoorbeeld vijf uur in de week werken. Als ze dat leuk vinden, moeten ze daar niet voor worden bestraft.”
Ook een werknemer met psychische klachten kan volledig worden afgekeurd, meent Donner. De VVD en MKB-Nederland (midden- en kleinbedrijf) pleitten er eerder voor deze mensen niet meer in de WAO toe te laten. Volgens Donner, die ook voorzitter is van een commissie die oplossingen verzint voor psychisch arbeidsongeschikten, kunnen veel van deze mensen op den duur wel weer aan het werk. „Maar soms blijkt na alle inspanningen dat je gewoon niet aan de WAO ontsnapt.”
