Verwachte afstraffing
Democraten blijft uit

Niet alleen blijft de zetelverdeling in de Senaat onveranderd, in het Huis van Afgevaardigden behaalden de Democraten zelfs een paar zetels winst. In de race om 36 staten haalden ze bovendien het zo belangrijke Californië binnen.

De Republikeinse voorman Newt Gingrich probeerde vanochtend nog wel de zonnige kant te zien. Hij benadrukte dat zijn partij een historische overwinning had behaald, door voor de derde achtereenvolgende keer de meerderheid in beide huizen van het Congres te bemachtigen. „Iedere commissie krijgt een Republikeinse voorzitter”, aldus Gingrich. „De wetten zullen worden gemaakt volgen de Republikeinse agenda”.

Maar echt van harte kwamen zijn vreugdekreten niet. Vooraf had zijn partij gehoopt op vijf zetels winst in de senaat, waar de verhouding 55 – 45 was. Met een 60 – 40 meerderheid hadden de Republikeinen kunnen voorkomen dat de Democraten kunnen dwarsliggen bij belangrijke besluiten. Maar de kiezers beschikten anders.

Ook in het Huis van Afgevaardigden (tot dusver 228 tegen 206) droomden de Republikeinen nog maar enkele weken geleden hardop van dertig zetels extra. Maar uiteindelijk stonden juist de Democraten vanochtend op enkele zetels winst. Volgens de laatste prognoses zouden ze drie tot vijf zetels inlopen, waarmee een meerderheid overigens nog altijd ver buiten bereik blijft.

Ook over de strijd om 36 gouverneurschappen konden de Democraten tevreden zijn. Zeven staten veranderden van eigenaar, waarbij de Democraten uiteindelijk één gouverneur meer mogen leveren. Bovendien sleepte Gray Davis voor het eerst in zestien jaar de belangrijkste van alle staten, Californië, weer het Democratische kamp binnen.

Voornaamste opsteker voor de Republikeinen was de overwinning van Jeb Bush in Florida. Dat diens broer George W. Bush zijn post in Texas zou behouden, was verwacht. Opvallend was echter wel de enorme meerderheid die de oudste zoon van ex-president Bush achter zich wist te krijgen. Hij versloeg zijn tegenstrever Garry Mauro met liefst 68 procent van de stemmen.

Glenn
Terwijl astronaut John Glenn in het ruimteveer Discovery rond de aarde cirkelt, verloren de Democraten bij de verkiezingen in de Verenigde Staten dinsdag zijn senaatszetel aan de Republikeinen. Dat er voor de oudste astronaut in de geschiedenis straks op aarde geen nieuwe ambtstermijn in de senaat wacht, was al bekend. Glenn (77) had al laten weten geen nieuwe termijn te ambiëren. Dat zijn partij de plek in de senaat helemaal zou verliezen was evenwel allerminst zeker. De zetel gaat volgens de laatste prognoses naar de vroegere gouverneur George Voinovich.

In een aantal staten waar de positie van Democratische gouverneurs precair leek, bleken ze met hakken over de sloot de Republikeinse belagers van zich af te houden. Zo hield in Maryland de zittende Democraat Parris Glendening zich zijn tegenstreefster van het lijf.

Het Witte Huis reageerde tevreden op de uitkomsten. „We hopen dat de boodschap die uit deze verkiezingen wordt getrokken, is dat het Amerikaanse volk wil dat het Congres zich buigt over de plannen van de president”, aldus een woordvoerder.

Volgens waarnemers betekenen de uitkomsten dat het einde van de affaire-Lewinsky nabij is. „Het is duidelijk dat de president geen negatieve factor was, terwijl iedereen dat wel had verwacht. Dus is het logisch dat de Republikeinen de afzettingskwestie zo snel mogelijk willen afhandelen”, aldus een analist van het Brookings-instituut.

Ook de leider van de Democratische minderheid in het Huis van Afgevaardigden, Richard Gephardt, las deze boodschap in de uitslag. Hij sprak van „een historische ommekeer”. „Het Amerikaanse volk heeft vanavond gezegd dat we ons moeten buigen over de gezondheidszorg, onderwijs en het sociale stelsel, niet over het Lewinsky-schandaal”, aldus Gephardt.

Referendum
In verscheidene Amerikaanse staten is het na de volksraadplegingen van dinsdag mogelijk geworden marihuana te gebruiken voor medische doeleinden. De inwoners van Colorado, Nevada en de staat Washington waren voor. In Arizona wees een meerderheid (58 procent) het gebruik van deze softdrug echter af. Zij koos daarmee de kant van president Clinton. Hij had zich publiekelijk gekeerd tegen het gebruik van marihuana voor medische doeleinden. Net als zijn voorgangers. Bush, Carter en Ford hadden in een schrijven het standpunt van Clinton ondersteund.

Dinsdag zijn bij de tussentijdse verkiezingen in de VS tal van referenda gehouden. Zo stemden de kiezers in Michigan een voorstel weg dat hulp bij zelfdoding toestaat.

Tegen de mogelijkheid euthanasie toe te passen bij terminale patiënten was fel campagne gevoerd door medici, kerkelijke organisaties en burgerrechtenbewegingen.

In Californië heeft de ruim 150 miljoen gulden die was gestoken in de campagne voor ruimere gokmogelijkheden winst opgeleverd.

Van de Californiërs mogen nu op meer lokaties gokapparaten worden neergezet. Bovendien krijgen de Indianen onbeperkt toestemming in hun reservaten casino's te bouwen.

De meeste mensen in deze volkrijkste Amerikaanse staat blijven het eten van paardenvlees afwijzen. Een voorstel het verbod te handhaven om paarden te slachten voor menselijke consumptie kreeg steun van een ruime meerderheid, zo'n 60 procent.