Met Kerst is het hek van de dam

Wie door Paramaribo rijdt krijgt de indruk dat er geen economische en sociale problemen meer in het land zijn. Soberheid is de meeste Surinamers vreemd. Hoe arm men ook is, de buurman de ogen uitsteken met een nieuwe auto is een menselijke trek die niet alleen in het rijke Westen leeft. Maar al weken voor Kerst barst er een jaarlijks terugkerende gekte los: hoe uitbundiger men bedrijf of woning opsiert met lichtjes, hoe gelukkiger men is.

Nu de millenniumwisseling voor de deur staat, is het hek helemaal van de dam. Wie door de straten van Paramaribo rondrijdt, raakt ondergedompeld in een zee van licht die waarschijnlijk vanaf de maan te zien is.

Surinamers zijn een feestvierend volk, daar staan ze om bekend. Maar dat juist een christelijk feest in een multireligieuze samenleving zo veel eensgezindheid totstandbrengt, is op zijn zachtst gezegd opmerkelijk. Javaanse moslims, hindoeafstammelingen van Brits-Indische immigranten, protestanten en rooms-katholieken doen er allemaal aan mee.

Gangbare pot
Koploper in de lichtjesgekte is ongetwijfeld Dilip Sardjoe. De zakenman en politicus tegen wie voor de zoveelste keer een justitieel onderzoek loopt wegens verdenking van onfrisse handelingen, tuigt niet alleen zijn huis op, maar tevens de hele straat. Ook in de aan de overzijde gelegen sloot heeft hij geïnvesteerd door er een verlichte boot af te meren. Een ware attractie voor de inwoners van de hoofdstad. Duizenden mensen maken er 's avonds een uitstapje van om zich aan het verlichte paleis van Sardjoe te vergapen.

Ook de Surinamer met de kleine beurs pakt uit. Moslims, hindoes, christenen en ongelovigen: vrijwel allemaal proberen ze met hun brandende versieringen de buurman de loef af te steken. Vooral de Javaanse Surinamers scheppen er behagen in al in de eerste week van november de kunstboom uit de kast te halen en op te tuigen. „Het is november, dus dan mag het toch?” verdedigen zij hun vroegtijdige hunkering naar een kerstsfeer. Hoe bonter de boom is aangekleed, hoe meer sfeer er schijnt te zijn.

Opmerkelijk is dat rond de kerstdagen de inwoners van Paramaribo zelden worden getroffen door stroomonderbrekingen, zoals in andere tijden wel het geval is. De elektriciteitsmaatschappij, waar standaard wordt geklaagd dat men wel verplicht is van tijd tot tijd complete wijken in het donker te zetten, lijkt dan opeens geen enkel probleem te hebben om aan de enorme vraag aan stroom te voldoen.

Het uiterlijk vertoon betekent niet dat er in Suriname massaal Kerst wordt gevierd zoals in het voormalige moederland. Slechts weinigen geven zich bijvoorbeeld over aan ware culinaire hoogstandjes die aan een met kaarsen opgesierde tafel door het gezin naar binnen worden gewerkt. Rijst en kip vormen, zoals het hele jaar door het geval is, de gangbare pot. Trouwens, gezellig aan tafel zitten is binnen veel Surinaamse families toch een onbekende bezigheid. Je eet als je trek hebt. En niet iedereen heeft tegelijkertijd trek, dus is er ook geen reden om gezamenlijk te eten.

Bezinning
Veel mannen des huizes zien in Kerst een aanleiding zich buiten de deur vol te gieten met alcoholisch vocht, zoals ze iedere gelegenheid ten baat nemen om een persoonlijk feestje te bouwen. Het: „Please daddy, don't get drunk this Christmas” is bij hen aan dovemansoren gericht. Op het tijdstip dat in Nederland mensen 's avonds en masse zondags gekleed naar de kerk schuifelen, kun je in wijken waar veel Surinamers van hindoestaanse komaf wonen menig waggelende en sjofel geklede man tegenkomen met een kegel waar je zelfs als toevallige passant flink aangeschoten van raakt.

Volgens het hindoegeloof is alcohol uit den boze, maar die regel schijnt een eeuw geleden, tijdens de overtocht van de Brits-Indische immigranten, overboord te zijn gezet.

Het wil niet zeggen dat Surinamers geen gelovig volk zijn. Integendeel. De kerken zitten rond de kerstdagen vol, waarbij vooraanstaande politici die zich op de voorste bankjes planten zich opeens veel vromer voordoen dan ze in hun dagelijks handelen daadwerkelijk zijn. Voor menigeen is het ook de tijd van bezinning. „We bidden in deze dagen veel”, zegt huisvrouw Martha Werners. „Samen met de kinderen lees ik dan stukken uit de Bijbel en vertel hun over de geboorte van Jezus. Dat geeft mij voldoening en ik geloof dat ze er veel van opsteken. Voor mij is het toch steeds weer een bijzonder moment. Maar daarnaast vieren we ook feest, want het tegelijkertijd een moment van hoop. En dat kunnen we hier in Suriname gebruiken.”