Chili haalt opgelucht adem

„We begrijpen dat de Law Lords de uitlevering van Pinochet met hun vonnis bemoeilijken maar tegelijkertijd de deur hebben opengelaten naar gerechtigheid. De despoot van weleer blijft voorlopig vastzitten en dat doet deugd”, aldus Isabel Allende die namens de Socialistische Partij in het parlement zit. Isabel is de dochter van de in 1973 afgezette marxistische president Salvador Allende die tijdens de coup van Pinochet het leven verloor.

De generaals van Chili, die aan de vooravond van het vonnis nog dreigende taal uitsloegen, lijken weer enigszins tot rust gekomen. „De Law Lords smeten 27 van de 30 Spaanse aanklachten tegen de generaal in de prullenmand. Dit slaat de bodem weg van het uitleveringsverzoek. Er rest de Britten nu weinig anders dan Pinochet te laten gaan”, zo constateert oud-generaal Luis Cortes Villa.

Gevoelens van wraak
Wat de Chileense militairen nog wel zorgen baart, is het verleden van de Britse minister Jack Straw van Binnenlandse Zaken die op verzoek van lord Nicholas Browne-Wilkinson, de voorzitter van het Hogerhuis-tribunaal, het grotendeels nietig verklaarde Spaanse uitleveringsverzoek opnieuw moet beoordelen. Straw blijkt aan het eind van de jaren zestig verschillende ontmoetingen te hebben gehad met Salvador Allende en was in 1984 in Chili om deel te nemen aan verschillende protestmanifestaties tegen het Pinochet-regime. Hij zou als gevolg hiervan enkele uren hebben vastgezeten op een politiebureau en daar zelfs een paar rake klappen hebben ontvangen.

„Het valt te betwijfelen of minister Straw gezien zijn ervaringen en gedragingen in staat is een eerlijk en evenwichtig oordeel te vellen. De man koestert waarschijnlijk verborgen gevoelens van wraak”, zo speculeert generaal Villa, die zich in hoge mate ergert aan de vermeende arrogantie van de Britse bewindsman. „Deze meneer kent ons land amper en is al evenmin bekend met de tragische gebeurtenissen die aan de coup voorafgingen. Dat zo iemand, zonder enige door kennis van zaken opgelegde belemmeringen, over onze kapitein-generaal kan oordelen is een schande”, aldus de oud-militair, die bekendstaat als een van Pinochets weinige persoonlijke vrienden.

De Chileense regering heeft tot dusver nog niet op de berichten uit London gereageerd. „De president wil met zijn ministers eerst een gedegen analyse opstellen van het vonnis, om pas daarna een gepast antwoord te formuleren”, zo verklaarde presidentieel zegsman Jorge Arrate vanuit het Moneda Paleis in Santiago. Minister Insulza van Buitenlandse Zaken verklaarde dinsdag dat Chili ongeacht de uitspraak van de Law Lords zijn belangen zal weten te verdedigen. „Wij vinden dat Pinochet moet terugkeren en eventuele processen tegen hem in Chili moeten plaatsvinden. De Britse noch de Spaanse justitie heeft iets met onze problemen te maken”, aldus de bewindsman.

Ook de legerleiding beraadt zich op een reactie. Landmachtcommandant Ricardo Izurieta onthulde dat hij weliswaar de Nationale Veiligheidsraad voor spoedoverleg bijeen heeft geroepen maar dat de beraadslagingen in „alle rust” zullen plaatshebben. De raad functioneert slechts in tijden van crisis en kan zich buitengewone machten toeëigenen door delen van de grondwet op te schorten.

Pinochets talrijke tegenstanders hebben de moed evenwel niet verloren en blijven ervan overtuigd dat de ex-dictator uiteindelijk voor een Spaanse rechter zich zal moeten verantwoorden voor de onder zijn bewind gepleegde misdaden. „De rechtsgang zal veel tijd vergen en met obstakels bezaaid liggen maar feit blijft dat het militaire bewind zich ook na 1988 aan allerlei gruweldaden schuldig maakte. De uitlevering van Pinochet aan Spanje vergt slechts één goed onderbouwd geval van marteling, ontvoering of moord”, zo meent de strijdlustige Sola Sierra van de Groep van Nabestaanden van Slachtoffers.

„Eigen schuld”
Vijf maanden na diens arrestatie in een Londense kliniek, waar hij een kleine chirurgische ingreep had ondergaan, brengt Pinochet de gemoederen in Chili niet langer op onstuimige manier in beweging. „Mensen zijn eraan gewend geraakt dat Pinochet in London zit. Bovendien maken de meesten zich grotere zorgen over de nu iets minder florissante economie. Er zijn dus gewoon andere sores die de aandacht opeisen en het lot van Pinochet is van secundair belang voor het gros van de Chilenen”, zo stelt socioloog Tomas Moulian die vindt dat de regering er verstandig aan zou doen de generaal niet langer de handen boven het hoofd te houden. „Het is immers niet de schuld van president Frei dat Pinochet in Groot-Brittannië gearresteerd is. Hij had zich net zo goed hier kunnen laten opereren. Niemand heeft hem in een val gelokt. Kortom, het is gewoon zijn eigen schuld”, aldus Moulian.

Op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Santiago is men evenwel bereid de generaal tot het uiterste bij te staan. „Het gaat hier niet zozeer om Pinochet als wel om het rechtsbeginsel dat buitenlandse tribunalen geen zeggenschap hebben over hetgeen in ons land gebeurt. Bovendien reisde de generaal op een diplomatiek paspoort, hetgeen overeenstemt met zijn tegenwoordige functie als senator voor het leven. Het kan niet zo zijn dat buitenlandse mogendheden onze paspoorten en de daaraan verbonden voorrechten negeren”, aldus Santiago Benadava, die deel uitmaakt van het team diplomaten en rechtsgeleerden dat de regering adviseert inzake het te volgen beleid met betrekking tot de affaire-Pinochet.