„Collectief terugtreden is terecht”

De europarlementariër verwijst naar de in zijn ogen voornaamste conclusie uit het gisteravond gepubliceerde verslag over het speurwerk naar onregelmatigheden binnen de Brusselse burelen. Van Dam: „Het is moeilijk iemand te vinden die zelfs ook maar het geringste gevoel van verantwoordelijkheid aanvaardt, constateren de onderzoekers. De commissarissen weten nauwelijks wat er speelt binnen hun eigen diensten. Dat noem ik echt onthutsend.

Het rapport bevat weinig nieuwe feiten. Het bevestigt veel dingen die we al lang wisten. Maar de vaststelling dat het ontbreekt aan een verantwoordelijkheidsbesef, vind ik zeer ernstig. Dat beschouw ik als het belangrijkste falen. Dat toont aan dat er structureel iets verkeerd zit. Daarom is het goed dat de Commissie als geheel opstapt, zodat we met een schone lei kunnen beginnen.”

Nieuwe Commissie
De eurofractie van de drie kleine christelijke partijen pleit ervoor dat er zo snel mogelijk weer een volwaardige Commissie aantreedt. Zij achten het niet wenselijk de huidige bestuurders in demissionaire status hun werk tot eind dit jaar, als de reguliere zittingsduur afloopt, te laten voortzetten.

Van Dam: „In onze opvatting is de raad van ministers het hoogste orgaan binnen de Europese Unie. De ministers van de lidstaten op de diverse terreinen bepalen met elkaar het beleid. Maar voor een goed functioneren van de Unie heb je wel een Commissie als uitvoerende instantie nodig die voldoende gezag geniet.”

„Voorlopig zijn alle leden demissionair. Ik ga ervan uit dat ze in die hoedanigheid op hun post blijven, althans 19 van de 20. Wat ons betreft behoort namelijk mevrouw Cresson onmiddellijk te vertrekken. De beschuldigingen aan haar adres zijn te ernstig om haar nog langer haar functie te laten uitoefenen. En verder moeten de nationale regeringen zich op korte termijn beraden op de vraag wie zij naar voren schuiven voor de Commissie in nieuwe samenstelling.”

Per 1 januari 2000 treedt er toch al een nieuwe Commissie aan. Heeft het wel zin om voor de resterende maanden nog mensen te benoemen? Van Dam: „Het lijkt me waarschijnlijk dat de regeringen rekening houden met wat zij van plan waren voor de periode na de jaarwisseling. Als zij al iemand op het oog hebben voor de volgende termijn, kunnen zij de betrokkene nu reeds naar Brussel sturen.”

Over de vertegenwoordiger van Nederland in de Commissie merkt Van Dam op: „Het rapport van het comité van de vijf wijzen pakt voor Van den Broek niet echt slecht uit. Ik zou er vrede mee hebben als hij tot eind december werd herbenoemd. Maar we weten dat het kabinet voor de tijd daarna denkt aan iemand anders, wie dat ook moge zijn. Ik kan me voorstellen, zoals ik in algemene zin al aangaf, dat het die persoon nu al naar voren schuift.”

Agenda 2000
Ondertussen bevindt de EU zich aan de vooravond van ingrijpende beslissingen. Volgende week vindt er in Berlijn een extra topconferentie plaats van de regeringsleiders van de vijftien lidstaten. Zij streven ernaar tijdens die vergadering knopen door te hakken over Agenda 2000, het veelomvattende dossier over de uitgaven en de financiering van de Unie in de eerste 7 jaren van de volgende eeuw. De crisis door het ontslag van de Commissie komt in dat opzicht op een uiterst ongelegen moment.

„Dat wordt een krachtproef voor de ministers en de regeringsleiders”, zegt Van Dam over de besluitvorming in het kader van het meerjarenprogramma. „Zij moeten bewijzen dat zij hun verantwoordelijkheid als belangrijkste orgaan van de EU aankunnen, ook als hun hoogste ambtenaren –want zo zien wij de commissarissen– demissionair zijn.

Onze fractie meent dat de top in Berlijn in ieder geval moet doorgaan. De raad van ministers is tenslotte gewoon intact; die functioneert normaal. De besluiten over Agenda 2000 mogen niet op de lange baan worden geschoven met een beroep op de status van de Commissie. Als de onderhandelingen mislukken, ligt de schuld daarvan niet bij de situatie waarin de Commissie verkeert. Dan is er meer aan de hand.”

Verkiezingen
En verder wachten er begin juni verkiezingen voor het Europees Parlement. Wat zal de invloed daarop zijn van de gebeurtenissen die zich thans in Brussel voltrekken? leggen we als vraag voor aan de afgevaardigde van SGP, RPF en GPV.

„Ik hoop niet dat de burger de conclusie trekt dat wat er in de Commissie speelt, model staat voor het reilen en zeilen binnen de hele EU”, antwoordt Van Dam. „We gaan naar de stembus voor het Parlement. Dat heeft de laatste maanden zijn verantwoordelijkheid genomen door de misstanden aan de orde te stellen. Die ontwikkeling maakt het mogelijk dat we nu de weg inslaan in de goede richting.”