Kosovo-vluchtelingen
keren massaal terug

De NAVO besloot gisteren niet over te gaan tot bombardementen op Joegoslavische militaire doelen in de Servische provincie Kosovo. Na afloop van beraad van de NAVO-ambassadeurs in Brussel zei secretaris-generaal Solana dat de alliantie de militaire druk op de Joegoslavische president Milosevic zal handhaven, zodat „indien nodig, ingegrepen kan worden”.

Het ultimatum dat was gesteld aan Milosevic liep gisteravond om acht uur af. Het activeringsbevel (Actord) is niet ingetrokken. Actord, waarmee de honderden gevechtsvliegtuigen onder bevel werden gesteld van de NAVO-bevelhebber in Europa, de Amerikaan generaal Wesley Clark, is sinds 13 oktober van kracht. De Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Albright, wees erop dat de Noord-Atlantische raad ook had kunnen besluiten het in te trekken, maar daar bewust van heeft afgezien. Om de activering weer op scherp te stellen, is wel een nieuwe bijeenkomst van de NAVO-raad nodig.

Solana zei dat het aantal veiligheidstroepen in Kosovo is teruggebracht tot het niveau van voor het uitbreken van het conflict, conform de eisen van de internationale gemeenschap. „De afgelopen 24 uur zijn meer dan 4000 leden van de speciale politie teruggetrokken uit Kosovo. Politie en militaire eenheden keren terug naar hun kazernes, met meeneming van hun zware wapens”. De Serviërs begonnen maandag pas, anderhalve dag voor het aflopen van het ultimatum, aan de terugtrekking uit de opstandige regio.

Drie eenheden
Het hoofd van de Amerikaanse afvaardiging bij de Diplomatieke Waarnemersmissie voor Kosovo (KDOM), Byrnes, zei dat er naar zijn weten nog maar drie kleinere Joegoslavische militaire eenheden niet in hun kazernes zijn teruggekeerd. Die zijn gelegerd rond Stimlje-Suva Reka in het zuidwesten, bij het vliegveld van Pristina en ten zuiden van de stad Klina.

Strijders van het Bevrijdingsleger van Kosovo (UCK) namen op sommige plaatsen door Serviërs verlaten stellingen over. „De UCK zal het vacuüm opvullen dat door het vertrek van het Joegoslavische leger is ontstaan”, zei een westerse waarnemer. „Maar zo lang zij zich houden aan het bestand, maken wij ons geen zorgen”. De KDOM heeft in Kosovo afspraken gemaakt met lokale UCK-eenheden dat die geen wegen blokkeren of andere militaire acties ontplooien die het staakt-het-vuren in gevaar zouden kunnen brengen.

Grote nederlaag
De Amerikaanse Balkan-gezant Holbrooke zei optimistisch te zijn over de situatie in Kosovo. Volgens hem hebben de Serviërs een grote nederlaag geleden. „De Servische troepen trekken weg. De internationale waarnemers stromen binnen. Zij zijn erin geslaagd Kosovo, dat zij beschouwen als hun achtertuin, op de internationale agenda te krijgen. De aanwezigheid van de internationale gemeenschap maakt een groot verschil bij de pogingen de situatie te stabiliseren”.

Veel etnisch Albanese inwoners van Kosovo leken gisteren al het vertrek van de Servische troepen onmiddellijk te hebben aangegrepen om naar huis terug te keren. Zodra de Servische politiemacht ergens zijn hielen lichtte, trokken verkleumde vluchtelingen vanuit de omliggende wouden terug naar hun veelal verwoeste dorpen. Naar schatting 250.000 Kosovaren zijn door de zware gevechten van de afgelopen maanden uit hun huizen verdreven.

De chef van de geheime politie van Servië, Jovica Stanisic, is ontslagen. Hij wordt vervangen door generaal Radomir Markovic. Dit heeft het kabinet van de Servische president Milutinovic vandaag bekendgemaakt.

Het is nog onduidelijk of Stanisic de post van veiligheidsadviseur van de Joegoslavische president Slobodan Milosevic mag houden. De als gematigd beschouwde Stanisic verzette zich de afgelopen weken tegen de groeiende invloed van de radicale Servische vice-premier Vojislav Seselj.

Stanisic verwierf in juni 1995 internationale bekendheid toen hij de vrijlating bereikte van 284 VN-soldaten die door de Bosnische Serviërs waren gegijzeld.