VN-chef ongerust
over crisis op Balkan

NEW YORK – VN-secretaris-generaal Kofi Annan vreest steeds meer dat de crisis in Kosovo zal leiden tot destabilisering in de hele Balkan. In een gisteren verschenen rapport stelt hij dat Kosovo de sleutel is geworden tot de algehele stabiliteit in de Balkan.

Annan vindt dat er een eind moet komen aan de vijandelijkheden in Kosovo. Volgens hem is de internationale gemeenschap geschokt door het aanhouden van het geweld in de Servische provincie. Hij doet een beroep op de partijen in het conflict om te tonen dat zij zich kunnen inhouden en om weer met elkaar te gaan praten teneinde tot een vreedzame oplossing te komen.

Rond de veertig ervaren militaire waarnemers uit de Europese Unie, de Verenigde Staten en Rusland beginnen vandaag inspecties door zo mogelijk heel Kosovo. Doel van de inspecties is een eind te maken aan de gevechten tussen Servische leger- en politietroepen en strijders van het Kosovo Bevrijdingsleger UCK, die vechten voor afscheiding van Servië.

Gisteren begon de internationale inspectie „symbolisch” met een trip door diplomaten uit negen landen, waaronder de VS en Rusland. De groep reed vanuit de Kosovaarse hoofdstad Pristina tot aan de laatste Servische controlepost Poljance aan de rand van het Centraal-Kosovaarse Drenica-gebied, dat grotendeels in handen is van het UCK. In de nabije toekomst zal ook UCK-gebied worden geïnspecteerd. De missie was het resultaat van langdurige onderhandelingen door de Amerikaanse bemiddelaar Richard Holbrooke en de Russische vice-minister van buitenlandse zaken Nikolaj Afanasewski.

Status
De EU-landen zullen uiteindelijk 25 van de rond de honderd experts voor inspectie in Kosovo leveren. Volgens de Oostenrijkse ambassadeur in Belgrado, Wolfgang Petritsch, komen de EU-experts niet alleen in de provinciehoofdstad Pristina, maar ook in de regionale centra Mitrovica, Prizren en Pec. Oostenrijk is momenteel voorzitter van de Europese Unie. De ongewapende waarnemers, die in teams van twee man opereren, hebben de opdracht geen onnodige risico's te nemen en alleen inspecties uit te voeren na toestemming van de betrokken partijen.

Het UCK beheerst inmiddels 30 tot 40 procent van het gebied. De strijd in Kosovo heeft sinds februari 350 levens geëist. Gisteren vielen er opnieuw vijf doden en zes gewonden.

Holbrooke acht het voor een oplossing van de crisis en voorkomen van bloedvergieten essentieel dat Kosovo een andere status krijgt, maar wel nog steeds binnen de grenzen van Joegoslavië (Servië en Montenegro). Hij zei dit na afloop van een serie gesprekken met Joegoslaviës president Milosevic zondagavond.

Afanasevski beëindigde gisteren een driedaagse missie in Belgrado en Pristina. Volgens hem werkt Belgrado „aan een plan voor grote autonomie voor Kosovo. De bal ligt nu weer in het Kosovaarse kamp”.

Onderhandelingspartner
Holbrooke wil ook het UCK bij het onderhandelingsproces betrekken. Maar de VS hebben daarvoor binnen de Internationale Contactgroep Joegoslavië (VS, Rusland, Frankrijk, Duitsland en Italië) voorlopig alleen de steun van Duitsland. Het probleem is dat het UCK niet één leiding heeft en weigert de gematigde Albanese leider Rugova te erkennen als leider van de Albanese meerderheid. „Wij hebben helemaal niemand met wie wij over een staakt-het-vuren kunnen onderhandelen”, aldus Holbrooke voor een Amerikaanse tv-zender.

De contactgroep vergadert morgen in Bonn over de houding die zij tegenover het UCK moet innemen. Frankrijk zei gisteren op voorhand dat de contactgroep nog steeds voorkeur heeft voor „president” Rugova als onderhandelingspartner, ofschoon hij daarvoor eigenlijk ook gezag zou moeten hebben over het UCK. „Anderzijds is elk contact dat een eind aan geweld kan maken nuttig”, aldus Parijs.