„Je bent sneller kandidaat
voor ontvoering dan je denkt”

LONDEN – Veel mensen die voor hun baas in 'risicoland' werken, gaan er al te gemakkelijk vanuit dat zij geen kandidaat zijn voor ontvoering. „Zo belangrijk of rijk ben ik nou ook weer niet”, is de redenering. Maar dat is compleet fout.

Dat zegt veiligheidsexpert André Pienaar van Kroll Associates. „In sommige delen van de wereld lijk je al opzichtig rijk als je een bril draagt of een laptop bij je hebt”, zei hij tegen de Financial Times.

Illustratief is het verhaal van de Amerikaan Tom Hargrove, die door zijn werkgever was uitgezonden naar landbouwonderzoeksproject in Colombia. Een mooie septemberdag in 1994 veranderde voor hem in een nachtmerrie die elf maanden zou duren. Halverwege zijn werk hielden gemaskerde guerrillastrijders hem aan. Ze hadden al gezien dat hij een “gringo” was en toen de Texaan het identiteitsbewijs van zijn werk (CIAT) liet zien, raakten ze er bovendien van overtuigd dat hij voor de CIA werkte. De mannen namen Hargrove mee naar een onherbergzaam gebied in de bergen.

Hargroves familie onderhandelde wanhopig met de ontvoerders, die aanvankelijk het onmogelijke bedrag van zes miljoen dollar eisten. Na elf maanden kwamen de partijen tot overeenstemming en Hargrove kon naar huis.

Hargrove wíst dat er in Colombia veel buitenlanders ontvoerd worden. Maar hij en zijn collega's dachten dat de guerrillastrijders hen wel ongemoeid zouden laten omdat hun onderzoeksproject gericht was op verbetering van het lot van de armste boeren in het land, juist een strijdpunt van de guerrillabeweging.

Verzekeringen
Veiligheidsexpert Pienaar zegt dat het vaak zo gaat. Maar de kans om als “expatriate” ontvoerd te worden neemt toe. Behalve Colombia staan Mexico, Brazilië, Guatemala, Venezuela, de Filipijnen, Zuid-Afrika, Jemen, Nigeria, Somalië, Rusland en de andere landen van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten op de zwarte lijst.

In sommige landen komen de ontvoerden meestal snel weer vrij, zoals in Jemen. Maar in Colombia kan het wel één tot drie jaar duren. De hoogte van de losgeldeis varieert, maar Pienaar vertelt dat „megalosgeldeisen” van soms wel vijftien miljoen dollar (dertig miljoen gulden) steeds populairder worden. Omdat bijna niemand zoveel kan betalen, zijn de ontvoeringsverzekeringen in opmars. In de Verenigde Staten heeft naar schatting 60 procent van de 1000 grootste multinationals zo'n verzekering. Iedereen zwijgt erover omdat de verzekering de polis opzegt als er iets over naar buiten komt. Dat zou immers tot ontvoeringen kunnen leiden.

Er zijn maar weinig bedrijven die in staat zijn op een afdoende manier te onderhandelen met ontvoerders. In landen waar de politie corrupt is, schakelen familie en werkgevers van ontvoerden dan ook vaak een gespecialiseerd bedrijf in. In veel polissen worden daar afspraken over gemaakt.

Richard McCormick, directeur van Kroll en ervaren onderhandelaar, denkt dat de meeste ontvoeringen te voorkomen zijn. Een paar van zijn simpele adviezen: ga niet naar een “verkeerde” wijk of een “no go area”. Als je aankomt op een onbekend vliegveld, moet je weten hoe je afhaler heet. In Lagos (Nigeria) zijn buitenlandse zakenlieden ontvoerd door mensen die in de aankomsthal stonden met net zo'n bordje als de wachtende chauffeur van hun zakenrelatie.

Mensen die naar een gebied met een groot ontvoeringsrisico gaan, moeten volgens McCormick wel leren hoe ze in hun auto aan ontvoerders kunnen ontsnappen, hoe ze risicosituaties kunnen inschatten en hoe ze kunnen merken of ze in de gaten worden gehouden.