Verlaat Albanië in Suriname?

Vijftien miljoen Surinaamse guldens, zo'n 70.000 gulden, zag Baas Harry, eigenaar van de gelijknamige rotishop aan de Tourtonnelaan, in rook opgaan nadat ruim een jaar geleden de nv Roep haar verplichtingen niet meer kon nakomen. Met ruim 14.000 andere gedupeerde beleggers heeft hij tot op de dag van vandaag gehoopt dat in ieder geval een deel van zijn geld alsnog op tafel zou komen. Dat was hun ook beloofd door president Jules Wijdenbosch.

De realiteit is echter anders. Zeker 215 miljoen Nederlandse guldens zijn als sneeuw voor de zon verdwenen. „Mijn vrouw is pas overleden en ik had met mijn zoons overlegd het spaargeld dat we hadden te beleggen. Ik heb welgeteld twee maanden rente gehad, daarna was het afgelopen”.

Moederland
Roepsungh Ramtahalsingh, halfbroer van oud-minister van financiën en huidig oppositieleider Atta Mungra, beloofde als eigenaar van nv Roep beleggers 10 procent rente per maand voor iedere gulden die werd ingelegd. Een paar maanden ging het goed, totdat vorig jaar april, mede onder invloed van soortgelijke gebeurtenissen in Albanië en de daaropvolgende negatieve publiciteit, het hele systeem als een kaartenhuis in elkaar stortte.

Nieuwe inleggen bleven uit en Ramtahalsingh was niet meer in staat de rente uit te keren, laat staan het belegde geld terug te betalen. Alleen prominenten zoals ex-dictator Desi Bouterse en voormalig junglecommandoleider Ronnie Brunswijk hebben met veel machtsvertoon hun geld terug weten te halen. Drama's voltrokken zich in duizenden gezinnen in Suriname en Nederland. Want ook in het voormalige moederland hadden vele honderden mensen, grotendeels van Surinaamse afkomst, zich ertoe over laten halen hun geld naar Paramaribo te sturen.

Ramtahalsingh deelde zelfs retourtickets Amsterdam-Paramaribo uit aan grote beleggers. „Ik kwam eerst met drie biljetten van duizend gulden bij Roep aan, maar toen ik zag wat anderen brachten, schaamde ik mij daarvoor. Sommigen kwamen met sporttassen vol met dollars”, herinnert Marion Verbeek zich. Aangemoedigd door de enthousiaste reacties in haar omgeving over het piramidesysteem, belegde de vrouw uiteindelijk al haar spaargeld en dat van haar invalide vader in Nederland. In totaal ruim 25.000 gulden. „Mijn man en ik hadden de bedoeling na een jaar van de renteopbrengsten een auto te kopen, maar na vier maanden stopten de betalingen en bleek ons geld weg”.

Geen volksopstand
Geen geld, geen auto. Wat bleef was slechts een enorme kater. Maar een volksopstand, zoals in Albanië, bleef wonderwel uit. Enkele zaken van Roep werden bestormd en geplunderd, terwijl de boze beleggers het hoofd van eigenaar Ramtahalsingh eisten, maar daar bleef het bij. Een in het leven geroepen belangenvereniging van gedupeerden probeert nog te redden wat te redden valt. Maar de actiebereidheid onder de gedupeerden blijft beperkt.

Een vergadering over de te nemen stappen bracht vorige week slechts 150 beleggers op de been. Tijdens een protestactie, enkele dagen later, kwamen er nauwelijks vijftig opdagen. „Onder de gedupeerden bevinden zich veel vooraanstaande Surinamers, zoals artsen, handelaren en notarissen. Die hebben vele andere belangen, die laten zich hier niet zien. Maar de belangrijkste oorzaak is volgens mij dat de meesten het geloof niet meer hebben dat het geld terugkomt”, zo vermoedt Baas Harry.

Onder druk van de publieke opinie nam het Surinaamse parlement vorig jaar een motie aan waarin werd besloten tot een diepgaand onderzoek, maar de regering-Wijdenbosch heeft dit naast zich neergelegd. Het heeft er alle schijn van dat de Ramtahalsingh, die al zijn geld heeft belegd in onroerend goed en zijn omvangrijke bezittingen op naam van familieleden heeft gezet, van hogerhand bescherming geniet. Zo wordt hij permanent bewaakt door veiligheidsmensen die door de overheid worden betaald om te voorkomen dat hij wordt gelyncht, zoals de gedupeerden meermalen hebben gedreigd.

De beleggers denken nu dat het geld is gebruikt voor de bouw van twee bruggen over de Surinamerivier en Coppenamerivier door het Nederlandse bedrijf Ballast Nedam. Dit minimaal 170 miljoen gulden kostende prestigeproject van de regering, dat eind vorig jaar van start ging, moet immers toch ergens van betaald worden, zo wordt geredeneerd.

De beleggers verdenken president Wijdenbosch ervan onder één hoedje te spelen met Bouterse, Mungra en de zakenman Dilip Sardjoe. De laatste is ondervoorzitter van regeringspartij BVD en president-commissaris van Ballast Nederland Suriname en dus richt de woede zich nu vooral op de regering en Ballast Nedam. De actievoerenden hebben aangekondigd binnenkort het bouwterrein van Ballast Nedam in Paramaribo te gaan bezetten en materieel te saboteren.

In toom houden
De voorzitter van de belangenvereniging, Kenneth Moenne, zegt dat „op een strategisch moment” zal worden toegeslagen. Bouterse heeft geen boodschap aan de woede van de beleggers. Ze hebben uit vrije wil hun geld bij Roep gebracht. Gelokt door de 10 procent rente. Roep heeft ze bestolen, dus ze moeten naar hem gaan. De regering is niet in staat te helpen en mag dat niet eens, aldus de ex-dictator, die zelf zegt ook nog een behoorlijke som geld van Ramtahalsingh te krijgen. Dat het verdwenen geld naar de bouw van de twee bruggen zou zijn gegaan, noemt Bouterse klinkklare onzin. „Ik zou willen zeggen: Ga naar meneer Ramtahalsingh en vraag hem of hij ooit een halve cent in de brug heeft gestopt. Onzin, onzin, onzin. Surinamers, gebruik toch je verstand”.

De gedupeerden nemen het echter niet langer, en hebben keiharde acties aangekondigd, waarbij geweld niet uit de weg zou worden gegaan. „Er zitten jongens bij die ik in staat acht dat zij een mitrailleur pakken en iedereen om zich heen neermaaien. Het zal ons moeite kosten hen in toom te houden”, waarschuwt Baas Harry.