Adams neemt risico's
met bezoek aan Blair

LONDEN – Voor het eerst in 76 jaar zal morgen een leider van de Ierse republikeinen Downing Street 10 bezoeken. De ontmoeting met Tony Blair in diens ambtswoning is echter niet alleen een buitenkans voor Sinn Fein-leider Gerry Adams, hij neemt er ook grote risico's mee.

Het bezoek van Adams voorganger Michael Collins in 1921 liep niet goed af. Hij ondertekende een verdrag over een bestand met de toenmalige premier, David Lloyd George. Er werd een vrijstaat gevormd, maar zes noordelijke provincies bleven onder Brits beheer. Het bleek het begin van een bloedige burgeroorlog.

Collins zelf was een van de eerste slachtoffers. Een jaar na zijn bezoek aan Londen werd hij door een IRA-guerrilla doodgeschoten. Collins had de zaak van de Ierse rooms-katholieke nationalisten verraden, zo luidde het oordeel.

Het woord “verraad” lag en ligt voor in de mond bij de Noord-Ieren. Momenteel lijkt Adams positie in het republikeinse kamp sterk. Hij heeft een bestand afgedwongen en is ervoor beloond met deelname aan de vredesbesprekingen in Noord-Ierland en met een uitnodiging voor een bezoek aan Londen.

Hij moet het fanatieke deel van zijn achterban echter meer leveren. De besprekingen verlopen moeizaam. Zo weigeren veel loyalistische kopstukken nog altijd rechtstreeks te praten met de Sinn Fein-leider, die zij direct verantwoordelijk houden voor het bloedvergieten in de afgelopen jaren. Van enige inhoudelijke doorbraak lijkt dan ook vooralsnog geen sprake.

Geen fotosessie
Als de besprekingen niet opleveren wat ervan verwacht wordt, heeft Adams het gedaan, daar kan hij op rekenen. Splijting van het republikeinse front ligt dan in het verschiet. En dat is nog het minste. Net als Collins kan hij op ieder moment op een kogel rekenen, van de pro-Britse paramilitairen of van een fanaticus uit eigen kamp.

Blair en Adams zijn zich terdege van de gevoeligheden bewust. Zo zal er niet de doorgaans gebruikelijke fotosessie zijn, waarop beide mannen elkaar de hand schudden. De beperking wordt algemeen uitgelegd als een poging van de Britse regering om de gevoelens aan de kant van de Ierse loyalisten nog een béétje te sparen.

Die hebben de gelopen jaren al veel te verstouwen gehad. Tot nog maar enkele jaren geleden mocht zelfs Adams' stem niet worden uitgezonden door de Britse media. Bij iedere nieuwswaardige uitspraak van de Sinn Fein-leider moest een acteur worden ingehuurd om de boodschap in te spreken. Het zou voor veel protestante unionisten moeilijk verwerkbaar zijn om nog maar zo kort daarna een ferme handdruk op Downing Street te moeten aanschouwen.

Voor Blair kan al te grote hartelijkheid bovendien politiek uiterst riskant zijn. De IRA kondigde in juli een bestand af en maakte daarmee de weg vrij voor Adams om aan te schuiven bij de vredesbesprekingen tussen de verschillende partijen in het Noord-Ierse conflict. De vraag is echter hoelang de IRA-leiding de heethoofden in de eigen rangen in bedwang kan houden. Mocht de beweging weer met aanslagen beginnen, dan zou een foto met Adams voor de oppositie een geducht wapen tegen Blair zijn.

Volgens de Daily Telegraph is dat moment dichterbij dan menigeen denkt. Het Britse dagblad meldde gisteren dat de IRA zich voorbereidt op een beëindiging van het vijf maanden oude bestand in Noord-Ierland. Verwacht wordt dat de beweging in de eerste helft van volgend jaar weer met aanslagen begint.