Chirurg is brein Osama bin Laden

De 50-jarige Egyptenaar verblijft vermoedelijk evenals Bin Laden in Afghanistan. Al-Zawahri is de leider van Jihad (heilige oorlog), een geheime militante organisatie die verantwoordelijk wordt gehouden voor de moord op de Egyptische president Anwar Sadat in 1981. Hij maakt al deel uit van de extremistische moslimbeweging in Egypte sinds 1966, toen hij als vijftienjarige werd gearresteerd wegens lidmaatschap van de verboden Moslimbroederschap. Die beweging is de oudste fundamentalistische moslimorganisatie van de Arabische wereld.

„Meer ervaring”
„Al-Zawahri heeft veel meer ervaring dan Bin Laden”, zegt Dia'a Rashwan, Egyptisch deskundige op het gebied van extremisme. „Zijn naam duikt op in bijna elke zaak waar moslimorganisaties bij betrokken zijn sinds de jaren '70.” Al-Zawahri studeerde in 1974 af in de medicijnen en voltooide vier jaar later een opleiding tot chirurg. Zijn vader, die in 1995 overleed, was docent farmacologie in Caïro. Zijn grootvader Rabia'a al-Zawahri was groot-imam aan de Al-Azhar, een islamitische school in de Egyptische hoofdstad.

Ayman al-Zawahri schreef verscheidene boeken over islamitische bewegingen, waarvan de bekendste ”De bittere oogst” is, een kritische beschouwing over de Egyptische Moslimbroederschap.

„Hij is de belangrijkste ideoloog van de groep van Bin Laden”, zegt Rashwan. „Zowel hij als Bin Laden heeft gevechtservaring, maar Ayman heeft de intellectuele scherpte.” Volgens Rashwan voert Al-Zawahri de enkele honderden Egyptenaren aan die deel uitmaken van Bin Ladens netwerk.

Bin Laden, Al-Zawahri en de andere Egyptenaren hebben allemaal in Afghanistan gevochten tegen het Sovjetleger, in de jaren '80. Nadat het Rode Leger zich in 1989 had teruggetrokken en de communistische regering in Afghanistan drie jaar later was gevallen, bleven velen van hen in Afghanistan wonen.

Jihad van Al-Zawahri wordt behalve van de moord op Sadat verdacht van pogingen tot moord op andere Egyptische politici tijdens een islamitische opstand in de jaren '90, onder meer op de voormalige premier Atef Sedki. De organisatie eiste verder de verantwoordelijkheid op voor een bomaanslag op de Egyptische ambassade in Pakistan in 1996.

Straf
Al-Zawahri werd samen met tientallen andere Jihad-leden berecht voor zijn rol in de moord op Sadat. Hij werd veroordeeld wegens illegaal wapenbezit en zat een gevangenisstraf uit van drie jaar. Na zijn vrijlating vertrok hij naar Saudi-Arabië, waarna hij al gauw naar Pakistan reisde en uiteindelijk in Afghanistan belandde. In 1999 werd hij in Egypte bij verstek tot de doodstraf veroordeeld voor zijn activiteiten voor Jihad.

Volgens Mohammed Salah, een Egyptische journalist die fundamentalistische moslimgroepen nauwlettend volgt, krijgt bijna niemand Al-Zawahri te spreken. Hij zou in Afghanistan van het ene kamp naar het andere reizen om een preek te houden en meteen weer te verdwijnen.

Op het moment zou Al-Zawahri alleen een factie van Jihad leiden, omdat hij ruzie heeft gehad met andere leiders in de organisatie over het bondgenootschap dat hij in 1998 sloot met Bin Ladens organisatie Al-Qaida, twee Pakistaanse organisatie en een Bengalese organisatie. Samen vormden zij het Internationale Front voor de Bestrijding van Joden en Kruistochten. Een aantal Jihad-leiders vreesde dat de nieuwe organisatie met haar openlijk beleden doelstelling, de vernietiging van Amerikanen en Amerikaanse belangen, de toorn van de grootste macht ter wereld over zich af zou roepen.

De internationale alliantie heeft naar schatting 3000 actieve leden in Afghanistan, waarvan er ongeveer 1000 Egyptenaren zijn, denkt de journalist Salah. Anderen vermoeden dat het aantal Egyptenaren enige tientallen is en op z'n hoogst enige honderden.

Niet de enige
Vast staat dat Al-Zawahri niet de enige Egyptenaar is die een belangrijke rol speelt in de alliantie. Sobhi al-Sitta, ook bekend onder de naam Abu Hafas al-Masri, is de commandant van de militaire vleugel van het front. Dit Islamitische Leger voor de Bevrijding van Heilige Plaatsen eiste de verantwoordelijkheid op voor de aanslagen op de Amerikaanse ambassades in Kenia en Tanzania in 1998. Een van Sitta's dochters is getrouwd met een zoon van Bin Laden.

Sitta was de opvolger van de Egyptenaar Ali al-Rashidi. Hij verdronk in 1995 in het Victoriameer in Uganda, twee jaar nadat hij naar Afrika was gestuurd om leden te rekruteren voor Al-Qaida. De cellen die Al-Rashidi opzette zouden later de aanslagen in Kenia en Tanzania hebben gepleegd.