Nabestaanden Koersk
nog vol wantrouwen

Voor familieleden van omgekomen zeelieden was er een speciale herdenkingsdienst in de marinestad Vidjajevo. Ook vond er een plechtige kranslegging plaats bij het monument voor op zee omgekomen zeelieden. Daarnaast werd een gedenkplaat met de namen van de slachtoffers onthuld op de pier waar de Koersk voor anker placht te liggen. Russische media meldden verder dat Russische zeelieden van Wladiwostok tot Sevastopol een moment stilte in acht namen.

Bij vele nabestaanden is de woede en frustratie na twaalf maanden nog altijd even hevig als het verdriet. Nadesjda Tylik getuigt in de Britse krant The Times zaterdag van haar onmacht. Ze hekelt de geheimhouding rond het onderzoek naar de oorzaak van de ramp.

Tylik verwierf eerder tegen wil en dank internationale bekendheid. Kort na de ramp, waardoor haar zoon Sergei overleed, ging ze tijdens een bijeenkomst met de autoriteiten door het lint. Voor het oog van de camera's kreeg ze een injectie met een kalmerend middel toegediend door een toegesnelde vrouw. Vervolgens werd ze afgevoerd.

In de krant ontkent ze met klem dat de marine haar op de hoogte houdt van de verwikkelingen rond de berging en rond het onderzoek naar de oorzaak. Net als alle anderen moet ze de media volgen om op de hoogte te blijven. De veronderstelde nieuwe openheid van de Russische autoriteiten rond de ramp is volgens veel nabestaanden allemaal flauwekul.

De herdenking had plaats terwijl het bergingswerk dat licht moet werpen op de oorzaak van de ondergang van de Koersk, gestaag vordert. Marinecommandant admiraal Vladimir Koerjojedov benadrukte dat het voor de marineleiding bij de berging draait om „het maximale niveau van doorzichtigheid.” De regering heeft gezegd dat de ramp is veroorzaakt door de ontploffing van een torpedo, maar laat in het midden of sprake is geweest van technisch falen dan wel van een externe factor, zoals een mogelijke aanvaring met een ander, eventueel buitenlands schip.

Ogenschijnlijk wordt voortdurend een zo groot mogelijke openheid betracht bij de bergingsoperatie, die door de Nederlandse bedrijven Mammoet en Smit Internationale wordt geleid. Koerjojedov merkte op dat de marine „de geheimhouding die karakteristiek is voor de vloot”, met betrekking tot de Koersk „had genegeerd.”

Tegelijkertijd is echter nieuwe argwaan gezaaid door de bekendmaking dat de neus van de Koersk, waarin waarschijnlijk de geëxplodeerde torpedo zit, voorlopig op de zeebodem zal blijven rusten. Critici hebben erop gewezen dat juist het voorstuk van de onderzeeër van belang is voor het achterhalen van de waarheid.

Kettingreactie
Over de reden voor de ramp, die aanvankelijk dagenlang geheim werd gehouden door Moskou, doen verschillende theorieën de ronde. Internationale experts en een Russische parlementaire commissie denken dat een brandstoflek in een van de torpedo's een kettingreactie heeft veroorzaakt waardoor de Koersk zonk. Andere versies reppen van een afgedwaalde kruisraket van een Russisch marineschip in de buurt, een botsing met Russisch marineschip, een botsing met een buitenlandse onderzeeër en de ontploffing van een mijn uit de Tweede Wereldoorlog.

President Poetin heeft zich formeel nog niet achter een van de mogelijke oorzaken geschaard. „Na de berging krijgen we extra informatie die ons verder moeten brengen bij het ontsluieren van het raadsel”, zo zei hij vorige maand nog. Tot dusver zijn twaalf lichamen geborgen, de resterende 106 lijken moeten nog in de Koersk zijn.