Dodelijk getroffen bij Checkpoint Charlie

Vermoedelijk de bekendste van de vele slachtoffers is de achttienjarige Peter Fechter. Zijn dood in 1962 leidde tot een volksopstand. Woedende West-Berlijners richtten hun woede niet alleen op de Oost-Duitse wachters die Fechter hadden neergeschoten. Ook de westerse geallieerden in Berlijn kregen de wind van voren.

De Oost-Duitser Fechter brak samen met een even oude vriend op 17 augustus 1962 rond 14.00 uur door de grensversterking. Niet ver van Checkpoint Charlie kwamen ze in de ”Todesstreifen” terecht, de levensgevaarlijke strook langs het IJzeren Gordijn. De vriend slaagde erin over de Muur te klimmen, maar Fechter werd door kogels getroffen. Hij viel achterwaarts van de Muur en kwam zwaargewond in de Todesstreifen neer, tussen het prikkeldraad.

Vijftig minuten lang zagen Oost-Duitse grensbewakers, met machinegeweren in de aanslag, hoe de jonge Fechter vlak voor hun ogen lag te creperen, maar ze grepen niet in. De kreten van pijn van de kermende tiener waren tot in Checkpoint Charlie, waar buitenlanders Oost-Berlijn binnen konden gaan, te horen, maar ook van die kant kwam geen hulp voor de hevig bloedende, in doodsnood verkerende Fechter, terwijl de westerse beschermingsmacht de bevoegdheid had de oostelijke sector van Berlijn te betreden. Pa na bijna een uur werd het lichaam van Fechter door Oost-Duitse politieagenten weggehaald van tussen het prikkeldraad. Niet veel later maakte het DDR-persbureau ADN melding van de dood van de achttienjarige Fechter.

Terwijl Fechter doodbloedde, kwamen aan beide kanten van de Muur mensen op het hulpgeroep af. Aan de oostkant verzamelden zich rond de honderd mensen op een afstand van 150 meter van Fechter. De grenspolitie dwong hen echter weer te vertrekken. Aan de westkant snelden 250 mensen toe, die de grensbewakers voor ”moordenaars” en ”bandieten” uitmaakten. De DDR-grenswacht reageerde met een traangasbombardement, dat door de West-Berlijners werd beantwoord.

Demonstranten
In de nacht die volgde op de dodelijke vluchtpoging van Fechter demonstreerden rond de 500 woedende West-Berlijners. De dag erna kwamen weer 500 mensen samen bij een gedenkkruis voor de slachtoffers van de DDR-grenspolitie. „Moordenaars, moordenaars”, riepen ze in de richting van de Muur.

Een dag later gingen liefst 5000 personen de straat op in de verschillende sectoren van West-Berlijn. Ze gooiden stenen over de Muur, scholden Amerikaanse soldaten uit en vernielden een Sovjetmonument in de wijk Tiergarten. Een urenlange protestmars tussen Checkpoint Charlie en het stadhuis duurde tot in de vroege ochtend.

Op de derde dag na de dood van Fechter gingen opnieuw 5000 demonstranten de straat op. Ondanks de oproep van burgemeester Willy Brandt vooral rustig te blijven, werden de West-Berlijnse agenten die de menigte ver van de Muur verwijderd wilden houden, getrakteerd op een regen van stenen. De oproerpolitie trad met gummiknuppels en waterkanonnen tegen de demonstranten op. Opnieuw hielden de protesten tot middernacht aan.

De volgende ochtend riep de West-Berlijnse politie een groot gebied rond de Muur uit tot verboden terrein. Op die manier slaagden de autoriteiten erin de rust te laten weerkeren, vier dagen na de dood van Fechter.

Zoals Fechter niet de eerste was die zijn vluchtpoging naar het Westen met de dood moest bekopen –dat was de op 23 augustus 1961 doodgeschoten Günter Litfin (24)– zo zou hij ook niet de laatste zijn. Chris Gueffroy stierf op 5 februari 1989 op zijn vlucht naar West-Berlijn. Hij was twintig jaar oud.