Minimaal 25 jaar geëist
in tweede Foca-zaak

De nu 60-jarige verdachte zou zich tussen april 1992 en augustus 1993 schuldig hebben gemaakt aan misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden. Hij was toen gevangenisdirecteur in Foca in het zuidoosten van Bosnië.

In de KP Dom-gevangenis, waar Krnojelac volgens de aanklagers de scepter zwaaide, werden honderden moslims en andere niet-Serviërs soms jarenlang vastgehouden. Tientallen gevangenen werden gemarteld, mishandeld en vermoord.

Krnojelac wilde volgens de aanklagers als kampcommandant niets doen tegen deze uitwassen terwijl hij wel de mogelijkheden daartoe had. Ook deed hij willens en wetens niets aan de erbarmelijke leefomstandigheden in de gevangenis.

„Het was zijn baan en heeft het extreem goed gedaan”, aldus de aanklagers snerend. „Er is geen bewijs dat hij ooit de rechten van de gevangenen heeft beschermd”, zei aanklaagster Peggy Kuo in haar slotpleidooi.

Andere directeuren van KP Dom die na hem kwamen, zouden wel voldoende voor de gevangenen hebben gezorgd. Uitlatingen van de verdachte tijdens het proces dat hij zichzelf als een gevangene voelde, noemde Kuo „een belediging voor diegenen die echt gevangenzaten.”

Getuigen
Ook al nam Krnojelac niet persoonlijk deel aan de mishandelingen, martelingen en moorden, toch moet hij als hoogste baas van het kamp ervoor verantwoordelijk worden gehouden, menen de aanklagers. „De verdachte maakte zelf zijn handen niet vuil en viel niemand aan. Hij is de typische bureaudader”, aldus de Duitse aanklaagster Hildegard Uertz-Retzlaff.

Hij stond toe dat anderen het complex binnenkwamen om hun misdaden te plegen. De bewakers haalden de gevangenen uit hun cellen. „De verdachte is direct en als individu verantwoordelijk.” Krnojelac wordt onder meer beschuldigd van vervolging, marteling, moord, het tot slaaf maken van mensen, het onterecht opsluiten van personen onder onmenselijke omstandigheden en het wreed behandelen van mensen.

Verscheidene getuigen die de verdediging tijdens het proces opriep, hadden volgens de aanklagers glashard tegen het tribunaal gelogen. Wachters omschreven de situatie in de gevangenis als voldoende. „Gedetineerden werden zelfs dikker”, zo herhaalde aanklaagster Uertz-Retzlaff met woede in haar stem een uitspraak van een van de getuigen.

Gevangenen die zich 'vrijwillig' aanmeldden voor de dwangarbeid konden rekenen op iets meer voeding. Het motto van KP Dom had volgens Uertz-Retzlaff in een verwijzing naar de nazi's kunnen luiden: „Arbeid spaart uw leven.” Mensen die weigerden te werken, kregen een hongerrantsoen en hing eenzame opsluiting of mishandeling boven het hoofd.

Gezien de aard van de werkzaamheden van sommige gevangenen kon er volgens de aanklagers überhaupt geen sprake zijn van vrijwilligheid. Een deel van de gedetineerde moslims moest aan het front loopgraven aanleggen en voor Servische troepen uitrijden om mijnen te ruimen. Anderen werden ingezet om het verwoeste huis van de kampcommandant opnieuw op te bouwen.

Krnojelac kwam volgens de aanklagers mede tot zijn daden door zijn „complete en gewetenloze egoïsme.”

De verdediging van Krnojelac verwerpt in haar slotpleidooi de lezing van de aanklagers. Hij zou slechts baas zijn geweest van de economische eenheid van de gevangenis. In die functie had hij geen enkele zeggenschap over de moslimgevangenen. „De verdachte kan niet verantwoordelijk worden gehouden voor de misdaden die in de aanklacht aan hem toegeschreven worden”, aldus advocaat Mihajlo Bakrac. Vanochtend zou de verdediging haar slotpleidooi voortzetten.

In de eerste Foca-zaak, over de massale verkrachting van moslimvrouwen en meisjes in en rond de stad, werden de Bosnische Serviërs Kunarac, Kovac en Vukovic in eerste aanleg tot straffen oplopend tot 28 jaar veroordeeld.

Opnieuw massagraven ontdekt