Canada kiest nieuw parlement

Volgens de opiniepeilingen voert de 66-jarige premier Jean Chrétien zijn Liberale Partij naar een comfortabele overwinning, maar met de huidige Amerikaanse verkiezingsknoop in het achterhoofd is het misschien verstandig niet al te veel op peilingen af te gaan maar het resultaat gewoon maar af te wachten. Overigens hebben de Canadese politieke leiders de nodige hinder ondervonden van de Amerikaanse perikelen. Kranten en media besteedden daar zoveel aandacht aan, dat er veel minder tijd overbleef om de Canadese kandidaten te volgen.

Er zijn verschillen en overeenkomsten tussen de Amerikaanse en de Canadese verkiezingscampagnes. Deze laatste Canadese campagne duurde bijvoorbeeld maar vijf weken. Dat is aanzienlijk korter dan het jaar (en soms meer) dat de Amerikanen voor de verkiezing van hun nieuwe president uittrekken. Maar goed, daarbij gaat het dan ook om premier annex staatshoofd in één, terwijl het Canadese staatshoofd –koningin Elizabeth II– in Buckingham Palace in Londen woont. De Canadezen kiezen een parlement en zo indirect hun premier. Een tweede verschil is de hoeveelheid geld die aan de campagnes wordt uitgegeven. In Canada was dat de afgelopen vijf weken 50 miljoen Amerikaanse dollar (130 miljoen gulden). Dat is nog geen 1,5 procent van wat het Amerikaanse verkiezingscircus dit jaar kostte.

Aartsconservatief
Dat zijn verschillen, maar er zijn ook duidelijke overeenkomsten. Bijvoorbeeld het smijten met modder en het uitwisselen van wederzijdse beschuldigingen. Premier Jean Chrétien en zijn regeringsteam deden het in oktober zo goed in de peilingen, dat hij besloot vervroegde verkiezingen uit te schrijven. Het parlement wordt in Canada voor vijf jaar gekozen, maar net als in Groot-Brittannië mag de premier eerder verkiezingen uitschrijven. Vanuit zijn comfortabele populaire positie verkondigde Chrétien „dat diegenen die de komende weken met modder gaan smijten door de kiezers beslissend zullen worden afgestraft.” Als die voorspelling uitkomt, dan is er voor hem weinig hoop. Toen zijn meerderheid in de peilingen namelijk begon te slinken, werd de doos met halve en hele onwaarheden over politieke tegenstanders opengetrokken.

Het belangrijkste doelwit van de Liberalen is Stockwell Day, lijsttrekker van de nieuwe conservatieve partij Canadian Alliance. Met een 27 procent van de keizers achter zich in de peilingen tegenover de Liberalen met ongeveer 40 procent en 20 tot 25 procent van de kiezers die het nog niet wisten, vormden Day en zijn Alliance in de ogen van de Liberalen een regelrechte bedreiging. Omdat hij de Canadese provincies meer zeggenschap wil geven, werd Day ervan beschuldigd de „Canadese natie te willen uithollen.” Days conservatieve denkbeelden leverden hem de beschuldiging op dat hij aanleunde tegen het ”Europese fascisme”. „De aanhangers van de Alliance zijn mensen die de holocaust ontkennen en verder geniet die partij vooral steun van racisten en andersoortige fanatiekelingen”, aldus de Liberale minister voor Immigratievraagstukken, Elinor Caplan.

Stockwell Day ontkent deze beschuldigingen met klem. Zijn Alliance pleit wel voor een striktere immigratiewetgeving, maar Day benadrukt dat een kwart van de parlementaire kandidaten van zijn partij behoort tot minderheden ('zichtbare minderheden' zoals Canadezen mensen van niet-Europese origine aanduiden…). Clay behoort tot de Canadese Evangelische Kerk, terwijl Chrétien rooms-katholiek is. Terwijl Stockwell Day tijdens zijn verkiezingscampagne zoveel mogelijk een centrumkoers aanhield, beschuldigt Chrétien hem ervan „aartsconservatief” te zijn.

Day is volgens de premier van plan om kwesties als abortus en herinvoering van de doodstraf via referenda aan de Canadezen voor te leggen, als zijn Alliance zou winnen en hij premier wordt. „Deze man heeft twee agenda's. Een openbare en een verborgen agenda. Zou u en auto kopen van een man met twee boekhoudingen?” zo vroeg Chrétien de kiezers. Een herinnering aan vroegere Amerikaanse verkiezingscampagnes, waarin de tegenstanders van Richard Nixon de man ook als zo onbetrouwbaar afschilderden dat je van zo iemand beslist geen tweedehands auto zou kopen.

Evenwichtig
Een overeenkomst met de laatste Amerikaanse verkiezingscampagne is Canada's bloeiende economie. Een economische groei van 5 procent van het bruto nationaal product (bnp) plus een financieringsoverschot is volgens Chrétien te danken aan zijn „evenwichtige beleid.” Op dezelfde manier probeerde de Democraat Al Gore Amerika's hoogconjunctuur uit te spelen tegen zijn Republikeinse rivaal George Bush, die net als Stockwell Day schermde met belangrijke belastingverlagingen.

Veel Canadezen denken echter dat het „evenwichtige beleid” van Chrétien eigenlijk veel meer het werk is geweest van het behoedzame beleid van Paul Martin, zijn minister van Financiën. Martin heeft hogere ambities, maar kon in de afgelopen verkiezingscampagne weinig anders doen dan zijn premier loyaal steunen. „Er is momenteel geen alternatief voor Chrétien, die wij daarom –met de nodige reserves– onze steun geven”, aldus de krant de Toronto Star in een commentaar zaterdag. Het ziet ernaar uit dat veel Canadezen er net zo over denken en dat Jean Chrétien afstevent op zijn derde regeerperiode.