Russische toerist
ontdekt Spaanse stranden

Russische toeristen zijn de afgelopen jaren dan ook vaste klanten geworden van de Middellandse-Zeekusten. De horeca heeft zich inmiddels al geheel aangepast en voert op haar menukaarten naast de lokale taal, het Duits en het Engels ook steevast de Russische taal op. Ook begint menig receptioniste en ober al voorzichtig een woordje Russisch te spreken.

Het gedrag van de vakantievierende Russen is echter nogal afwijkend van dat van de meeste westerse toeristen. Dat bleek toen ik onlangs onverwachts deelnemer was aan een toeristenreis naar Spanje. Meteen al bij het boeken van de reis, in Rusland zelf, werd ik geconfronteerd met de andere benadering van een dergelijke toeristenreis.

Informatiegebrek
Het reisbureau waar ik voor mijn reis terechtkwam had net als de meeste andere honderden reisbureaus in Moskou een klein kantoortje drie hoog in een woonblok ergens achteraf. Als je niet van het bestaan ervan afwist, zou je denken dat er zich alleen woningen in het pand bevinden. Kennis over de aangeboden locaties en hotels is vaak minimaal, omdat de reisbureauhouders vaak pas zelf voor het eerst in hun leven in het buitenland geweest zijn. Het is dus van groot belang dat je je van tevoren al goed verdiept hebt in de verschillende regio's van het land van bestemming, anders kun je ergens terechtkomen waar niemand nog ooit van gehoord heeft.

Zo ook in mijn geval. Al voordat ik iets kon zeggen begon de touroperator op me in te praten dat Spanje toch wel het meest luxe vakantieoord van Europa was, vanwege de excellente dienstverlening in de hotels, met veel en goed eten en een groot aantal excursies. Toen ik probeerde uit te leggen dat ik niet zo nodig drie keer per dag in het hotel hoefde te eten en dat ik het liefst op mezelf rondreis, viel haar mond open van verbazing.,,Maar u moet toch genoeg eten en iets cultureels zien?” Russen zijn hun hele leven gewend geweest aan vakanties waarbij elke dag volgens een vast schema verloopt, het liefst onder totale begeleiding.

Zaakjes afhandelen
Ook in Rusland wordt met chartervliegtuigen gevlogen, maar de vliegvelden zijn daar nog een stuk minder op berekend dan in het Westen. Zo kwam ik bij het inchecken op het Moskouse vliegveld Sjeremetovo volkomen vast te zitten. Hoewel het eind september was, leek het alsof het vakantieseizoen in Rusland net was begonnen. Alleen de passagiers weken iets te veel af van 'Ivan modaal'.

Het betrof vaak stellen, waarbij de man zich niet zelden van de vrouw onderscheidde door zijn veel hogere leeftijd. Deze vaak maffiose types waren in veel gevallen nog druk mobiel aan het telefoneren om de laatste zaakjes af te handelen, terwijl ze intussen voortdurend trachtten voor te dringen. Anderen, vooral oudere dames, bevonden zich in een permanente staat van hysterie omdat ze bang waren het vliegtuig niet te halen. Vooral de jongeren doodden hun tijd met het drinken van grote hoeveelheden alcohol.

Mammoetvliegtuig
Voor chartervluchten in Rusland worden meestal oudere vliegtuigen ingezet, vaak de grootste modellen. Zo vlogen wij met de legendarische Iljoesin 96, een mammoetvliegtuig waar meer dan 350 mensen in gepropt worden. Een deel van hen was al dronken toen ze het vliegtuig in gingen, de anderen werden het tijdens de vlucht. Misschien werd daarom wel nauwelijks naar de instructies van het boordpersoneel geluisterd.

Het vliegtuig was nog niet opgestegen of mensen renden heen en weer. Hoewel er een rookverbod bestond, werd er op grote schaal sigaretten gerookt. Alcohol werd door velen rechtstreeks uit de fles genuttigd en bracht sommigen ertoe flink te gaan schreeuwen. Toen het vliegtuig ruim vier uur later in Spanje landde, leek het dan ook alsof binnenin een kleine wervelwind had gewoed.

Excursies
Als kleine kinderen werden we opgewacht door excursieleiders die de meestal uitsluitend Russisch sprekende toeristen naar hun plaats van bestemming brachten. Een van de eerste activiteiten daar was de bijeenkomst met de Russischtalige gids, die zijn gevolg als een vader toesprak: Kijk uit voor vreemdelingen, onderteken geen contracten en reis alleen rond met excursies – uiteraard uitsluitend georganiseerd door hem. De toeristen luisterden hier met open mond naar en schreven zich direct voor alle trips in. Dat ze gewoon zelf per trein of auto naar een grote stad konden rijden en daar vrijelijk, eventueel met een reisgidsje, konden rondlopen, behoorde duidelijk niet tot hun opties.

Het gevolg was dat je overal waar je kwam groepen Russische toeristen tegenkwam, aangevoerd door een gids. Als het maar even kon bracht hij ze naar plaatsen waar je op grote schaal goedkoop alcohol naar binnen kon werken en kon inslaan voor terug in de hotelkamer, in het vliegtuig of thuis op de datsja.

Een van de populairste bestemmingen was om die reden Andorra, het belastingvrije eldorado van weleer, dat de Russen letterlijk met koffers vol kleding en drank verlieten. En hoewel je overal met creditcard terechtkon, rekenden de nauwelijks belasting betalende Russen steevast af in contante dollars. Verkopers zeiden daardoor altijd Russen te kunnen onderscheiden van andere Europese toeristen.

Russische televisie
Aan de stranden zonder excursieleider was het niet altijd gemakkelijk voor de Russen vanwege het gebrek aan talenkennis. Gelukkig zijn steeds meer menulijsten ook in het Russisch en spreken sommigen bedienden ook al een paar woorden Russisch. Toch klaagden veel Russen dat het in Turkije beter geregeld was, omdat daar al op veel grotere schaal Russisch gesproken wordt. Zo waren ze niet zelden beledigd wanneer ze tegen willekeurig personeel of toeristen in het Russisch spraken en als enig antwoord „I don't understand” kregen te horen. Een grote uitkomst voor hen vormde de televisie op de hotelkamers. Tussen de reeks tv-kanalen zat altijd wel een Russische zender die zorgde voor de gemiste band met het moederland.

Toen ze weer op het vliegveld stonden om terug te vliegen naar huis waren de meesten dan ook opvallend blij. Nadat ze eerst hun belastingvoordeel bij de Spaanse douane hadden verzilverd –als niet-EU-ingezetenen krijgen ze bij aanschaf van duurzame goederen de in rekening gebrachte verbruiksbelasting terug– besteedden ze al hun nog overgebleven contanten in de taxfree-winkels, meestal aan flessen sterke drank. Eenmaal in het vliegtuig barstte het feest los en werden de net ingeslagen flessen massaal aan de mond gezet. Toen de Iljoesjin onder luid applaus in Moskou landde leek het er dan ook op dat de meesten weer blij waren thuis te zijn.