Buitenland12 oktober 2000

Palestijns geweld lijkt wat te zijn afgenomen

Crisisoverleg op hoog
niveau M-Oosten

Van onze buitenlandredactie
JERUZALEM – Israël en de Palestijnen zijn overeengekomen dat ze mogelijk nog vandaag op het hoogste niveau bijeenkomen, onder leiding van de Verenigde Staten. Dit heeft secretaris-generaal Annan van de Verenigde Naties bekendgemaakt. Het hoofd van de Amerikaanse inlichtingendienst, George Tenet, is volgens diplomatieke bronnen aangekomen in het Midden-Oosten. Hij zal de bijeenkomst van hoge Israëliërs en Palestijnen voorzitten. De VN noemen het overleg een belangrijke stap vooruit. Annan hoopt dat de besprekingen zullen leiden tot hervatting van het vredesproces.

De gewelddadigheden hebben inmiddels aan zeker 94 mensen het leven gekost, voor het merendeel Palestijnen. Gisteren werden nog eens drie Palestijnen doodgeschoten door ordetroepen. De ernstigste botsingen deden zich voor rond de begrafenis van een Joodse kolonist in een nederzetting bij Nablus op de Westelijke Jordaanoever. Met gevechtshelikopters en tanks beschermde het Israëlische leger de begrafenisstoet. Daarbij werden met tanks raketten afgevuurd op een dorp waarin een nieuwe Palestijnse militie gevestigd zou zijn. Toch lijkt het er op dat de ongeregeldheden in hevigheid zijn afgenomen.

Het geplande overleg van vandaag betreft een bijeenkomst van de zogenaamde trilaterale veiligheidscommissie, opgericht in 1998. In de commissie zitten hoge militaire en veiligheidsfunctionarissen uit Israël en van de Palestijnse Autoriteit. Het overleg wordt voorgezeten door de directeur van de Amerikaanse veiligheidsdienst CIA, George Tenet.

Waarnemers spreken van een van de belangrijkste contacten tussen beide partijen sinds de ongeregeldheden twee weken geleden begonnen. Israël noemt de bijeenkomst van de commissie een positieve ontwikkeling. Maar bronnen in Jeruzalem noemen de situatie nog steeds gespannen. Van Palestijnse kant is nog geen reactie gekomen op de bijeenkomst van de commissie.

Sinds de uitbraak van de ernstige ongeregeldheden hebben Israëlische en Palestijnse functionarissen tot viermaal toe een staakt-het-vuren gesloten. Geen daarvan hield stand.

Kofi Annan had gisteren opnieuw afzonderlijke gesprekken met de Israëlische premier Barak en de Palestijnse president Arafat. Hij wist hen te overtuigen van de noodzaak van een bijeenkomst van de commissie, aldus een VN-woordvoerder.

Russisch initiatief
Ook langs andere wegen wordt getracht een oplossing te vinden voor het toenemende geweld in Israël. De Russische minister van Buitenlandse Zaken sloot gisteren een missie in het Midden-Oosten af. Voor de Russische televisiezender ORT verklaarde Ivanov vanochtend dat van een doorbraak nog geen sprake is. Een somberder geluid kwam van de Israëlische vice-premier Ben-Eliezer. Hij zei dat het vredesproces stilligt. Hij beschuldigde Arafat ervan het pad van de confrontatie te bewandelen. De Amerikaanse president Clinton maakte gisteren duidelijk zijn streven naar een spoedige vredestop in de regio te hebben opgegeven.

De Palestijnse minister van Informatie Yasser Abed Rabbo zei gisteren dat Israël eerst de VN-resolutie moet uitvoeren waarin een internationaal onderzoek naar de onlusten wordt geëist. Dan pas zijn de Palestijnen bereid aan de onderhandelingstafel terug te keren en een topontmoeting te houden.

Israël daarentegen wil geen VN-onderzoek, maar een onderzoek onder leiding van de Verenigde Staten, waaraan naast Palestijnen en Israëli's ook Noren zouden kunnen deelnemen, aldus de Israëlische toponderhandelaar Oded Eran gisteren in Den Haag. Arafat zou nog niet hebben gereageerd op dat aanbod.

Iran heeft gisteren gezegd dat vier Iraniërs die sinds 1982 worden vermist vrijgelaten moeten worden in ruil voor de vrijlating van drie Israëlische soldaten die sinds het afgelopen weekeinde in handen zijn van de Libanese guerrillabeweging Hezbollah. Volgens Iran zitten de diplomaten vast in Israël.