Diplomaten en bemiddelaars maken overuren

Rust Gazastrook en
Westoever keert weer

JERUZALEM – Aan de onlusten op de Westelijke Jordaanoever en in de Gazastrook lijkt gisteren een einde te zijn gekomen. Nog maar sporadisch werd melding gemaakt van geweld tussen Israëliërs en Palestijnen. De diplomatie daarentegen draait op volle kracht.

De Israëlische premier, Ehud Barak, die de Palestijnse leider Yasser Arafat gisterochtend meer tijd gaf om het geweld te beteugelen, noemde het nog te vroeg om te zeggen dat het geweld, dat de afgelopen twaalf dagen bijna honderd mensenlevens kostte, nu voorbij was. Hij riep de Joden in Israël op rustig te blijven en te voorkomen dat Arabieren in het land het slachtoffer worden van geweld. Een paar uur nadat hij dat had gezegd, werd een twaalfjarige Palestijnse jongen die zich in een stenengooiende menigte had gewaagd door een Israëlische kogel in het hoofd getroffen. Artsen in Rafah, aan de grens met Egypte, stelden later vast dat de jongen klinisch dood is.

De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan, de Russische minister van Buitenlandse Zaken, Igor Ivanov, en de Europese coördinator voor buitenland- en veiligheidsbeleid, Javier Solana, voerden koortsachtig gesprekken met beide kampen.

De Israëlische premier Barak heeft vanochtend voor de tweede keer binnen 48 uur een onderhoud gehad met de secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Kofi Annan. Belangrijkste onderwerp van gesprek was het geweld in de Palestijnse gebieden. Maar ook het lot van de drie Israëlische soldaten die zaterdag in Zuid-Libanon gevangen genomen zijn door de Hezbollah-militie kwam aan de orde.

Barak sprak voorts telefonisch met de Amerikaanse president Bill Clinton en de Franse president, Jacques Chirac. Clinton op zijn beurt overlegde ook met Arafat en met de Egyptische president, Hosni Mubarak, die gezien wordt als de man die beide partijen weer rond één tafel zou kunnen krijgen.

Barak leek eindelijk bereid toe te geven aan de Palestijnse eis dat een internationale commissie onderzoek doet naar het recente geweld. Hij zei voor de Israëlische radio dat hij een onderzoek „onder de leiding en de verantwoordelijkheid van de Verenigde Staten” zou accepteren.

De Egyptische minister van Buitenlandse Zaken, Amr Moussa, zei dat er deze of volgende week geen door de Verenigde Staten georganiseerde Israëlisch-Palestijnse top in de regio zou worden gehouden. „Het vredesproces verkeert in een impasse en ligt bijna in duigen”, aldus Moussa. Het idee van een top onder leiding van Clinton of diens minister van Buitenlandse Zaken, Madeleine Albright, was geopperd door het Witte Huis.

De Israëlische minister Raanan Cohen verduidelijkte dat Arafat slechts voor „één, twee of drie” dagen uitstel is verleend. Als dan het geweld nog niet is gestopt, zal Israël alsnog hard optreden. Israël zei eerder dat het vredesproces van de baan is als Arafat geen gehoor geeft aan het Israëlische ultimatum.

De Palestijnse vredesonderhandelaar Saeb Erekat zei dat het juist Israël is dat maatregelen moet nemen om een einde te maken aan de onlusten die uitbraken na een bezoek van de Israëlische havik Ariel Sharon aan de Tempelberg in Jeruzalem. „We willen dat het Israëlische leger ophoudt met schieten op Palestijnen. We willen dat de terreur van kolonisten tegen Palestijnen stopt en we willen dat de Israëlische regering stopt met het vermoorden van zijn eigen (Arabische) burgers”, aldus Erekat.

Annan probeert voorts de drie door Hezbollah in gijzeling genomen Israëlische militairen vrij te krijgen. De VN-chef zei gisteren dat de drie, die afgelopen zaterdag tijdens een patrouille gevangen werden genomen, vermoedelijk in goede gezondheid verkeren. De Libanese guerrillabeweging Hezbollah wil de Israëliers ruilen tegen Libanese guerrilla's die Israël gevangen houdt. Ook de Palestijnen hebben gisteren een lijst opgesteld van gevangenen in Israëlische huizen van bewaring van wie zij de vrijlating eisen in ruil voor de drie.

Annan eiste dat het Rode Kruis toegang krijgt tot de Israëliërs. Barak weigert te onderhandelen over hun vrijlating. Hij vindt dat de militairen onmiddellijk op vrije voeten moeten worden gesteld en dreigt met vergeldingsacties als dat niet gebeurt.

Mensenrechtencommissie
De Mensenrechtencommissie van de Verenigde Naties in Genève zal vandaag een spoedzitting houden over de recente onlusten in Israël en de Palestijnse gebieden. De Arabische Liga had om een dergelijke bijeenkomst gevraagd en kreeg steun van 35 van de 53 lidstaten. De Israëlische ambassadeur bij de VN in Genève, Yaakov Levy, noemde de spoedzitting „niet opportuun.” „Wat we nodig hebben, is een kalmering van de situatie”, zei hij.

Eerder zijn er slechts vier speciale zittingen geweest van de Mensenrechtencommissie, die doorgaans in maart en april bijeenkomt. In 1992 en 1993 werden spoedzittingen gehouden over de situatie in Joegoslavië, in 1994 over de genocide in Rwanda en vorig jaar over schendingen van mensenrechten op Oost-Timor.

De commissie, die wordt gedomineerd door ontwikkelingslanden, heeft Israël in het verleden herhaaldelijk bekritiseerd wegens zijn nederzettingenbeleid en schendingen van de mensenrechten in de bezette gebieden.

Een VN-deskundige op het gebied van de mensenrechten zal vanaf vandaag een vijfdaags bezoek aan Israël en de Palestijnse gebieden brengen. De Italiaan Giorgio Giacomelli, die zich gespecialiseerd heeft in de mensenrechtensituatie in Israël en de Palestijnse gebieden, zal „overal naartoe gaan waar hij kan komen en zoveel mogelijk mensen, non-gouvernementele organisaties en functionarissen ontmoeten – of het nu Palestijnen of Israëliërs zijn”, aldus een woordvoerster van de hoge commissaris voor de mensenrechten van de VN.

De mensenrechtenorganisatie Amnesty International eist een onafhankelijk onderzoek van de Verenigde Naties naar de burgers die sinds 29 september in Israël, de bezette gebieden en Zuid-Libanon zijn gedood. Volgens Amnesty hebben Israëlische militairen sinds het uitbreken van het geweld geregeld buitensporig geweld gebruikt tegen betogers, terwijl ze niet direct in levensgevaar verkeerden.