Zimbabwanen wijzen
nieuwe Grondwet af

De hervormingen hadden Mugabe in staat gesteld het grootste deel van zijn macht te behouden, ondanks oproepen terug te treden. Ook zou de regering gemachtigd zijn zonder enige schadeloosstelling grond te onteigenen die nu in handen is van de blanke nazaten van Britse kolonisten.

Mugabe zei gisteravond op de Zimbabwaanse televisie dat hij de uitslag zou aanvaarden. „De regering accepteert de resultaten en respecteert de wil van het volk”, zei hij. De staat zal volgens de bestaande Grondwet geregeerd blijven worden, aldus de president.

De grootste oppositiepartij, de Beweging voor Democratische Verandering, eiste echter het aftreden van de regering. „In een normale democratie verliest een regering de macht als zij een referendum verliest. Maar dit is geen democratie”, zei de voorzitter, Morgan Tsvangirai.

Oppositielid Eddie Monteiro eiste nieuwe verkiezingen. „Dit is een „nee” tegen de corruptie, de werkloosheid en het lijden. Het zegt „genoeg is genoeg”, het is tijd voor democratische verandering”, zei hij.

Lage opkomst
De keerzijde van de volksraadpleging is de lage opkomst. Net iets meer dan een kwart van de stemgerechtigden kwam opdagen, een diepterecord voor Zimbabwe, waar velen het vertrouwen is de corrupte staat hebben opgezegd.

De uitslag is een teken van Mugabes slinkende populariteit, terwijl de bevolking met de ergste economische crisis worstelt sinds het land in 1980 onafhankelijk werd van Groot-Brittannië. De nederlaag zou een voorbode kunnen zijn van een voor Mugabe negatieve uitslag bij de parlementsverkiezingen van begin april.

Mugabes ZANU-PF, die op drie zetels na alle 150 parlementszetels bezet, heeft sinds 1980 iedere verkiezing met overweldigende meerderheid gewonnen. De 75-jarige Mugabe wordt echter zowel in binnen- als buitenland met toenemende kritiek geconfronteerd. Er wordt hem met name verweten dat de economische situatie in Zimbabwe aanzienlijk is verslechterd nadat hij 11.000 militairen in de Congolese burgeroorlog had ingezet om president Laurent Kabila te steunen.

Het Internationale Monetaire Fonds bevroor vorig jaar zijn hulp aan de Zimbabwaanse betalingsbalans met een verwijzing naar onverklaarbare militaire uitgaven, die hand in hand gingen met aanzienlijke bezuinigingen op de gezondheidszorg, het onderwijs en de sociale dienstverlening.

De uitslag van 120 kiesdistricten was 697.754 tegen 578.210. Bijna 37.000 stemmen waren ongeldig; er waren 1.312.738 stemmen uitgebracht, bijna een kwart van de 5 miljoen stemgerechtigde kiezers.

Het „nee” was vooral afkomstig van stedelijke kiezers, terwijl op het platteland overwegend „ja” werd gestemd. Mugabe leed zijn zwaarste nederlaag in Harare, waar 16.882 kiezers tegenstemden en 4821 voor.

Onregelmatigheden
Onafhankelijke waarnemers van burgergroeperingen en kerken zeiden dat zij maar ongeveer tweederde van de stembureaus hadden kunnen bereiken, omdat de kiescommissie pas vrijdag de locatie van de stembureaus bekend had gemaakt. De Nationale Constitutionele Assemblee, een bundeling van oppositiepartijen en andere tegenstanders van de grondwetshervormingen, liet gisteren weten ingenomen te zijn met de nederlaag van Mugabe. „De mensen zijn opgestaan en hebben „nee” gezegd tegen wat in dit land gebeurt”, zei oppositieleider Thoko Matshe.

Matshe maakte melding van tal van onregelmatigheden door verkiezingsmedewerkers: waarnemers waren bij stembureaus vandaan gehouden en anderen waren verhinderd om 's nachts of tijdens het transport stembussen te bewaken.

Mugabe leed gisteren overigens een tweede nederlaag doordat een onderzoeksrechter beschuldigingen verwierp tegen oppositieleider Tendai Biti en acht aanhangers. Biti, een bestuurder van de Beweging voor Democratische Verandering, was zondag met zijn aanhangers aangehouden omdat hij zich schuldig zou hebben gemaakt aan illegale campagnevoering. Biti en de anderen werden gisteren onmiddellijk op vrije voeten gesteld.