Buitenland3 januari 2000

Ex-KGB-chef krijgt kleur in Kremlin

Rusland in de greep
van president Poetin

Door Judith Ingram (AP)
MOSKOU – Zelfs nog voordat de Russische president Boris Jeltsin op oudejaarsdag zijn bevoegdheden overdroeg aan premier Vladimir Poetin, was de voormalig KGB-chef en zwartebanddrager in het judo de te kloppen man bij de dit jaar te houden presidentsverkiezing. In vijf maanden heeft Poetin zich ontpopt van een grijze muis in de bureaucratie die vooral achter de schermen actief is, tot een van de populairste politici van Rusland.

Premier Vladimir Putin
Na het harde en tot voor kort succesvolle ingrijpen in Tsjetsjenië onder zijn leiding zien vele Russen de 46-jarige Poetin als de man die kan slagen waar zijn voorgangers mislukten: het bedwingen van de economische crisis en uitbannen van de welig tierende corruptie en misdaad.

Vele waarnemers meenden dat de kleurloze Poetin net als zijn voorgangers snel aan de kant geschoven zou worden toen hij in augustus door Jeltsin als vijfde premier in twee jaar werd aangesteld. Jeltsin had weliswaar bij de benoeming van Poetin gezegd dat hij hem tevens voordroeg als kandidaat voor de presidentsverkiezingen van juni 2000, maar dat Poetin zo snel de politiek zou domineren had niemand gedacht.

Poetin lijkt zijn snelle carrière grotendeels te danken te hebben aan het gevoel voor timing waarover Jeltsin en diens 'familie' beschikken. Poetin werd op 9 augustus tot premier benoemd, twee dagen nadat moslimrebellen vanuit Tsjetsjenië invallen hadden gedaan in de buurrepubliek Dagestan. De strijd in de noordelijke Kaukasus laaide op, maar was voor vele Russen nog ver van huis.

Dat veranderde na een serie bloedige bomaanslagen in september die werd toegeschreven aan vanuit Tsjetsjenië opererende moslimextremisten. Het land schreeuwde om krachtdadig optreden tegen de opstandige Tsjetsjenen, die sinds de onbesliste afscheidingsoorlog van 1994-1996 in feite autonomie genoten. Poetin beloofde het kwaad met wortel en al uit te roeien.

Judodemonstraties
Poetin greep zijn kans en stuurde het leger om de rebellen, die na de aanslagen in „internationale terroristen” waren veranderd, in Tsjetsjenië zelf aan te pakken. Daarmee bestond meteen de kans om de smadelijke terugtrekking uit de Kaukasusrepubliek van 1996 goed te maken.

De staatsmedia spelen een belangrijke rol bij het instandhouden van Poetins imago van een krachtdadig leider die vrijwel niets fout kan doen. Aan de vooravond van de Russische parlementsverkiezing in december liet de televisie enkele judodemonstraties zien waarin de premier figureerde. Natuurlijk was het keer op keer Poetin die zijn tegenstander omver gooide en niet andersom.

Enkele maanden lang werd Poetin louter met Tsjetsjenië geassocieerd, maar nu probeert het Kremlin het beeld van de premier meer diepte te geven. De regering zette eerder deze week een nieuwe website op het Internet met een ver strekkende manifest van Poetin met de titel ”Rusland op de Drempel van het Millennium”.

Daarin roept de premier op tot een matiging van de hervormingen en herstel van het sociale vangnet voor arme Russen die economische ontberingen sinds de val van de Sovjet-Unie in 1991 zat zijn. Ook maakt hij in het manifest duidelijk dat hij in de toekomst de sterke man wil blijven. „Rusland heeft een sterke staatsmacht nodig en moet die krijgen”, zegt hij in het manifest.