Boekrecensie

Titel: Het paard van Phaëton. Herinneringen aan de Gloster Meteor in Nederland 1948-1959
Samensteller: Aart A. van Wijk

Uitgeverij: Bonneville
Bergen, 1999
ISBN 90 73304 51 2
Pagina's: 446
Prijs: ƒ 59,90

Recensie door H. G. Heiden - 2 augustus 2000

Ervaringen met
„vliegende doodskist”

In juni 1948 nam Nederland met de Gloster Meteor zijn eerste straaljager in gebruik. Het toestel, van Engelse makelij, vloog tot het eind van de jaren vijftig bij de Nederlandse luchtmacht. Meer dan vijftig piloten kwamen tijdens vluchten om het leven. In ”Het paard van Phaëton” zijn de anekdotes en verhalen van zo'n honderd voormalige Meteor-vliegers gebundeld.

De scribenten hebben de herinneringen aan hun Meteor-periode geheel vanuit eigen beleving vastgelegd en daardoor zal, aldus de samensteller, „de oplettende of ter zake kundige lezer soms ernstige discrepanties tussen de diverse versies van eenzelfde voorval opmerken.” De meningen over het toestel zijn zeer verdeeld. Enerzijds wordt het geroemd, anderzijds wordt de kwaliteit ervan in twijfel getrokken. Er is bewust niets aangepast, omdat „de ingezonden verhalen niet meer dan een subjectieve momentopname geven van een vervagend en terugwijkend beeld uit het verleden.”

„Weduwenmaker”
Enkele citaten illustreren dat het om persoonlijke impressies gaat: „Het vliegen op de Meteor was een genoegen; zoals het een Engels vliegtuig betreft, trok je het als het ware aan.” „Met verbazing denk ik terug aan de gemoedsrust waarmee wij met de Meteor de lucht in gingen en situaties accepteerden op het gebied van vliegveiligheid die je nu toch moeilijk zou verdragen.” „Vooropgesteld moet worden dat kreten als „vliegende doodskist” en „weduwenmaker” geen recht doen aan de Meteor. Inderdaad gebeurden er nogal wat ongelukken, maar was dat wel te wijten aan het vliegtuig?” „Niet alle vliegers zijn goed! Een aantal mensen zou nog in leven geweest zijn als zij hun beperkingen goed hadden ingeschat.”

De bundel ontstond naar aanleiding van de vraag van oud-Meteor-vlieger Aart van Wijk aan zijn voormalige collega's of zij hun ervaringen met het straalvliegtuig op schrift wilden stellen. De titel van het lijvige en karig geïllustreerde boek slaat op een verhaal van de Romeinse dichter Ovidius, waarin Phaëton, zoon van Apollo, met diens door paarden voortgetrokken zonnewagen verongelukt. Hiermee heeft de samensteller een link naar de vele ongevallen met de Meteor gelegd.

„Inverted flight”
De verhalen en anekdotes behandelen een breed scala aan Meteor-ervaringen. Alle operationele en opleidingsaspecten van de straaljager komen aan bod, inclusief ooggetuigeverklaringen van dodelijke ongevallen. De vertellingen zijn zeer sterk met militair en Engels jargon gelardeerd. Buitenstaanders, en zeker niet-gebrevetteerden, zullen hierdoor het spoor regelmatig bijster raken. Bovendien heeft de samensteller de aangeleverde artikelen zoveel mogelijk in originele staat gelaten. Dat levert teksten op als: „Het was een prachtige show met als hoogtepunt een inverted flight over de hele runway. Deze inverted flight had wel tot gevolg dat er peut over de radio kwam die er dan meteen mee uitschee.” Een boek voor militaire luchtvaartfanaten dus!