Vriendenboek getuigt van brede oriëntatie van emeritus

Goudzwaard vindt het genoeg

Dit voorjaar nam prof. dr. B. Goudzwaard afscheid als hoogleraar aan de VU. Hij doceerde daar economie en ook cultuurfilosofie. Het was begrijpelijk dat men zijn afscheid niet ongemerkt voorbij wilde laten gaan. Daarvoor had Goudzwaard te veel mensen aan het denken gezet. Daarvoor was hij te zeer actief op allerlei terreinen.

Onder de titel ”Bewogen realisme. Economie cultuur oecumene” verscheen een omvangrijk vriendenboek waaraan door een groot aantal mensen werd bijgedragen. Een lijst van promovendi (8) en een uitvoerige opsomming van zijn publicaties (waarbij kleinere artikelen zijn weggelaten) completeren het geheel.

Ministerspost
Na zijn economiestudie en militaire dienst was Goudzwaard acht jaar lang verbonden aan de Kuyperstichting, het wetenschappelijk instituut van de ARP. Voor die partij werd hij in 1967 lid van de Tweede Kamer. Tweemaal was er sprake van een ministerspost, die hij om uiteenlopende redenen van de hand wees.

Daarnaast kreeg hij bekendheid als voorzitter van de verkiezingsprogramcommissie van het CDA, die voor de verkiezingen van 1977 het programma ”Niet bij brood alleen” produceerde. Omdat hij merkte dat dit programma niet echt weerklank vond in de partij (Van Agt zei hem dat hij er geen affiniteit mee had), bedankte hij na verloop van tijd als lid van het CDA. Hij voelde zich meer tot de PPR aangetrokken. Een overstap naar de PvdA kwam wel aan de orde, maar ging niet door. Bij die partij voelde hij zich niet echt thuis.

Ook in kerkelijk opzicht maakte de scheidende hoogleraar een bepaalde ontwikkeling door. Het een hangt vermoedelijk met het ander samen. Hij groeide op in de Vrijgemaakte Kerken (zij het niet in de GPV-hoek). Als lid van de gemeente Langerak kwam hij buiten het kerkverband te staan. Thans behoort hij tot de SoW-gemeente in Driebergen.

Oecumene
Die verschuiving ging gepaard met een groeiende belangstelling voor de oecumene, zoals die te vinden was bij de Wereldraad en de WARC. Samen met al de heiligen, zo zegt hij in een in het boek opgenomen interview, wilde hij iets begrijpen van de hoogte, breedte en diepte van het Koninkrijk Gods. Kennelijk meende hij die heiligen daar aan te treffen.

Hij roemt de hechte band die ontstaan is tussen hem en de remonstrantse dr. H. M. de Lange. De kloof tussen de vrijgemaakte en de vrijzinnige traditie bleek overbrugbaar. Ook hier geldt echter: zeg mij wie uw vrienden zijn...

In 1971 werd Goudzwaard hoogleraar economie aan de VU. Een benoeming aan het Institute for Christian Studies in Toronto ging wegens gezinsomstandigheden niet door. Wel heeft hij steeds een intensieve band met Canada onderhouden. In totaal bezocht hij dat land niet minder dan vijftien maal. Verschillende van zijn boeken werden daar in het Engels uitgegeven. Ook Duitsers, Chinezen en Koreanen kunnen in hun eigen taal van Goudzwaards gedachten kennisnemen.

Economie van het genoeg
Behalve door ”Niet bij brood alleen” is Goudzwaard bekend geworden door zijn in 1976 verschenen boek ”Kapitalisme en vooruitgang”, dat inmiddels ook verschillende herdrukken achter de rug heeft. Volgens Goudzwaard is de economische vooruitgang een doel op zichzelf geworden. Tegenover die materialistische geluksopvatting wil hij, ook met het oog op het milieu, de economie van het genoeg propageren.

Dat zijn zaken die ook mensen in de gereformeerde gezindte zouden moeten aanspreken. Daarbij blijft het een probleem hoe deze wezenlijk andere oriëntatie van het economisch leven, in de praktijk gestalte zou moeten krijgen. Ik heb de indruk dat ook Goudzwaard daar nog niet uit is.