Praten met je kind: meer
dan woorden gebruiken

Een gesprek hebben is veel meer dan woorden gebruiken. Als er contact is tussen mensen, zijn er allerlei onuitgesproken zaken die een rol spelen. In het boek ”Praten met je kind” gaat het daarom niet alleen om wat er gezegd wordt, maar veel meer om wat er niet gezegd wordt. Dit bepaalt voor het grootste deel de communicatie.

De auteur, Jan Ruigrok, is trainer en specialist op het gebied van leerlingbegeleiding. In dit boek weet hij op een verrassend toegankelijke manier abstracte begrippen uit de communicatieleer uit te leggen en praktisch in te vullen.

Het boek begint met het basale gegeven dat mensen altijd streven naar een balans van geven en nemen in contacten. Intuïtief passen ze hun inbreng aan om evenwicht te krijgen. Ook bij de verhouding tussen ouder en kind speelt die balans een rol, al geven ouders hun kinderen veel meer dan zij ooit terug kunnen doen.

Kinderen willen geven, maar dit is niet altijd direct herkenbaar. Zoals bijvoorbeeld de natuurlijke neiging om vrijwel altijd loyaal te zijn aan ouders een vorm van geven is. Ook prestaties komen vaak voort uit de behoefte ouders een plezier te doen. Omgaan met elkaar is betekenis verlenen aan de woorden. Maar het effect van de boodschap kan heel anders zijn dan de bedoeling was.

Een kind dat vol trots zijn rapport laat zien, kan daarmee zijn blijdschap willen delen. Hij kan ook uit zijn op het geld dat hij ervoor krijgt. Misschien spelen beide doelen wel mee. Een oma kan blij zijn met het goede rapport. Maar ze kan ook geërgerd zijn omdat ze denkt dat haar kleinkind zeker weer geld moet hebben. Omdat de bedoeling en het effect niet altijd hetzelfde zijn, ontstaan er makkelijk conflicten en misverstanden. De balans is dan ver te zoeken.

Gezichtsuitdrukking
Wat gezegd wordt, krijgt zijn uiteindelijke betekenis door de klank, de gezichtsuitdrukking en de houding van de spreker. Ouders zullen soms veel ruimte laten voor de inbreng van hun kind; een andere keer minder. Communiceren is keuzes maken uit mogelijke reacties. Als je het niet eens bent met je kind, ben je geneigd te reageren door zijn visie te verwerpen. Eventueel negeer je zijn opmerkingen. Ruigrok laat zien dat je de inbreng van het kind kunt erkennen en toch duidelijk kunt maken dat je het er niet mee eens bent. Hij gaat na hoe makkelijk een kind in het harnas gejaagd wordt en hoe dat voorkomen kan worden door meer begrip te tonen.

Zijn voorkeur voor het erkennen van de inbreng van het kind doet niets af aan het gezag van de ouders. Het gaat er wel om dat een ouder ervoor zorgt dat het effect dat hij beoogt zo goed mogelijk behaald wordt. Niet door minder gezag uit te oefenen, maar door rekening te houden met de verschillende lagen in de communicatie. Want de woorden alleen zijn niet bepalend voor de boodschap, al zijn ze wel essentieel voor het vervolg van het gesprek. Soms moet een ouder de verhouding en de stemming er eerst bij betrekken om langs elkaar heen praten te voorkomen.

Ongewenste patronen
Het boek loopt uit op een schema waarin acht manieren van communicatie beschreven worden. Het schema is een hulpmiddel om te zien hoe communicatie afgestemd wordt. Het maakt duidelijk waarom ongewenste patronen makkelijk insluipen en standhouden. Een patroon van verzet bijvoorbeeld. Als een kind zich verzet, is de reactie van ouders vaak ook verzet. Dat roept dan weer verzet op. Volgens Ruigrok is het goed na te gaan welk gedrag je graag bij je kind wilt zien. Daarna kies je voor de manier van communiceren die hierbij past. De kans is groot dat het kind hierop positief reageert en zich anders opstelt.

De kracht van het boek zit in de eenvoud en de overzichtelijkheid. De auteur betrekt de lezer er steeds bij door hem in gedachten oefeningen te laten doen. Het gaat hem erom dat je over communicatie nadenkt. Dat weet hij met dit boek te bereiken.