Over het uiten van onze gedachten

Ir. J. M. van Haaften schreef een boek over communiceren. Je zou ”Communiceren vanuit christelijke identiteit” dus gevoeglijk onder omgangskunde kunnen onderbrengen, ware het niet dat dit toch een beperkter gebied aanduidt. In ieder geval, de auteur heeft ons een boodschap mee te delen over communicatie. Over spreken en zwijgen, taal en betekenis, breder gezegd over het uiten van onze gedachten.

Er bestaat uiteraard al een wetenschap van de communicatietheorie, maar de schrijver gevoelt dat deze wetenschap moet worden gebracht onder de stralenbundel van het Evangelie. Dat geeft een bijzondere dimensie aan de communicatiewetenschap.

Welnu, de auteur is van mening dat juist aan communicatie vanuit christelijke identiteit grote behoefte is. Het is dus geen wonder dat hij uitgaat van de gegevens van de communicatietheorie in horizontaal perspectief, en wel uit het oogpunt van de tijd. Wij leven in een postmoderne tijd zonder normen en waarden. Wij voeren lege, inhoudsloze gesprekken. Wij onderhandelen commercieel egoïstisch. Wij leven van interventies op grote schaal. Wij plegen inbreuk op iemands gedachten en meningen, drijven dóór. Onze logica is vaak stuurloos. Kortom, in de hoofdstukken vier tot en met twaalf presenteert de auteur de gebruikelijke categorieën van de communicatietheorieën.

Graafwerk
Nu confronteert ir. Van Haaften de deelgebieden van deze wetenschap met het Evangelie. Hij komt dan tot de conclusie dat door het bijbels zuurdesem de leegte van onze communicatie wordt aangeduid, maar ook soms aanmerkelijk kan worden verdiept. Op zijn minst althans kan worden gecorrigeerd. Om een oud woord te gebruiken: de communicatietheorie wordt 'ontdekt' door het Woord.

Het zal de lezer duidelijk zijn dat hierdoor een diepborend boek ontstaat. Niet in omvang, maar in graafwerk. Het moet ons dan wel van het hart: de taal van dit boek is uitermate compact en zakelijk. Hier en daar aforistisch. Dat maakt ”Communiceren vanuit christelijke identiteit” niet tot boeiende lectuur. Het kan het beste in langzaam tempo worden gelezen.

Wij houden ook de indruk over dat dit geschrift veel breder de stof had kunnen behandelen. Juist de zakelijke kortheid doet iedere maal de lectuur stokken. Zelfs bepeinzen wij of het niet mogelijk zou zijn geweest van bepaalde verhalen uit te gaan. Er staan enkele pittige verhalen in dit boek, maar die staan tegenover dorre gedeelten die van de lezer denkkracht vragen vanwege hun droge betoogtrant.

Verbreding
Wij bestrijden in geen enkel opzicht de bedoeling van de auteur, maar komen toch tot het oordeel dat zijn boodschap beter over zou kunnen komen door een wat smeuïger presentatie. Het boek zou naar ons inzien heel goed kunnen dienen als lesboek bij het onderricht in communicatie. De hoofdstukken vragen dan meer verbreding in een mondelinge toelichting.

De teksten die aan het hoofd van ieder hoofdstuk worden weergegeven, passen terdege bij het onderwerp – maar vragen om een korte weergave van de exegese. Ze komen dan meer tot hun recht. Bovendien, Bijbel en praktijk sluiten dan veel meer op elkaar aan.

Onze gevolgtrekking is dus helder. We hebben hier een goed boek, maar ook een diep boek. Het vraagt een ”nadenkelijke” lectuur, liefst nog een toelichting van een leraar. Als zodanig kan dit boek ook gebruikt worden voor eenieder die zijn persoonlijke identiteit wat meer naar voren wil laten komen.

Het laatste hoofdstuk geeft de gehele boodschap nog eens krachtig weer. Hier is dieptepeiling in topvorm. Een beredeneerde literatuurlijst sluit het boek af. Wij bevelen dit geschrift zeer aan. Voor al degenen die lijden aan een weinig assertief gedrag, worden hier uitnemende regels gegeven.