Recensie door P. A. J. van Dijke-Reijnoudt - 16 december 1998

Richtlijnen voor opvoeders
vragen om bijbelse invulling

Op een ouderavond vertelde een moeder met tranen in haar ogen: „Mijn dochter is nu elf jaar en werd vanaf haar vijfde buitengesloten. Toen ze er op school eindelijk wat aan gingen doen, hoefde het voor haar niet meer. Ze is helemaal vereenzaamd en komt haar kamer niet meer uit”.

Met deze anekdote begint het hoofdstuk “Macht en onmacht bij kinderen” in het boek “Opvoeden? Vraag het Elsie”. In 126 pagina's behandelt Elsie Sloot ruim vijftig onderwerpen die ze in haar praktijk voor opvoedingsadvies regelmatig tegenkomt. Over welke leeftijdsgroepen het boek gaat, is niet duidelijk aangegeven. Al lezend kom je onderwerpen en voorbeelden tegen van peuter tot puber.

Niet alleen de doelgroep, ook de ordening is vaag. Na een hoofdstuk over kinderen die roken, kan het volgende gaan over de veiligheid van kleuters in de auto. De behandeling van praktische vragen wordt afgewisseld met een hoofdstuk rond de persoon van de opvoeder. De auteur geeft adviezen rond vragen die uiteenlopen van slaapproblemen bij peuters tot alcoholgebruik bij jongeren, van faalangst tot pesten en van scheldwoorden tot de schoolarts.

„Watje”
Het boek nodigt niet direct uit tot lezen. De titel spreekt niet aan en de moderne illustraties zullen niet door alle lezers van deze krant worden gewaardeerd. Daar komt bij dat het in eerste instantie goedkoop overkomt als opvoedingsvragen van ouders met één, hooguit twee pagina's worden afgedaan. Bij nader inzien valt het mee. In de inleiding vermeldt Elsie Sloot dat ze richtlijnen wil geven die ouders op weg helpen om de omgang met kinderen te verbeteren als er moeilijkheden zijn.

Twee belangrijke richtlijnen zijn: verplaats je in je kind en realiseer je hoe je eigen doen en laten van invloed is op de omgang met je zoon of dochter. Zo stimuleert de pedagoge ouders bijvoorbeeld om erbij stil te staan wat het betekent als een ander in je dagboek leest, in je agenda of je post kijkt. Ze moedigt aan erover na te denken wat voor gevolgen het voor een kind heeft als je regelmatig zegt dat hij niet zo stoer moet doen, terwijl je hem uitscheldt voor „watje” als hij huilt.

De auteur leidt ieder onderwerp in met een praktijkschets. Na een korte beschrijving van het probleem volgt een aantal tips. Het boek biedt te weinig als de omgang tussen ouders en kinderen is vastgelopen. Maar ouders die het lezen om bewust over de opvoeding na te denken, kunnen er veel aan hebben.

Waardevolle adviezen geeft de auteur bijvoorbeeld rond het onderwerp pesten. Ze stimuleert ouders om actief op te treden als kinderen elkaar treiteren. Doe je als volwassene niets, dan dreigt het gevaar dat kinderen erdoor worden beschadigd, zoals in het voorbeeld van het elfjarige meisje hierboven.

Waarden
De oproep aan volwassenen om ook actief op te treden als het niet je eigen zoon of dochter betreft, is me uit het hart gegrepen. Kinderen zijn op opvoeding aangewezen en daarvoor zijn volwassenen verantwoordelijk. Dat geldt natuurlijk in de eerste plaats de ouders, maar in het bijzonder binnen de christelijke gemeente hebben we daarin ook een gezámenlijke taak.

Daarnaast kunnen ouders hun kinderen leren zich te verplaatsen in de gevoelens van anderen en op te komen voor iemand die wordt getreiterd. Een kind kan zeggen: „Eigenlijk vind ik er niks aan dat hij zo gepakt wordt”. Het kan ook andere kinderen stimuleren om te helpen: „Wat zullen we eens met z'n allen doen tegen die vervelende kinderen?” Daar is tijd en betrokkenheid van ouders en moed van kinderen voor nodig. Kinderen die zo reageren, zullen echter niet zo snel het mikpunt van pesterijen zijn. Als ze al worden 'beetgepakt' zullen er vermoedelijk anderen zijn die het voor hen opnemen.

Elsie Sloot pleit ervoor dat ouders met kinderen praten over de waarden die aan hun gedrag ten grondslag liggen. Ze doet dat vanuit een humanistisch mensbeeld. Laten we dat als christenouders doen vanuit het bijbelse mensbeeld; dan biedt het boek stof tot nadenken en veel bruikbare adviezen, maar ook tips die we naast ons neerleggen.